Harshe Da Adabi: Adon Harshe A Cikin Waƙar Ƙalubale Ta Alhaji AƙIlu Aliyu (2)

NA

FATIMA ISAH RAHAMA

SAMIRA SHEHU HAMZA

LUBABATU ALIYU

SASHEN HAUSA TSANGAYAR HARSUNA, KWALEJIN ILIMI DA ƘERE-ƘERE TA GWAMNATIN TARAYYA DA KE GUSAU, JAHAR ZAMFARA.

OKTOBA, 2017

Babi Na ɗaya

1.0.1Gabatarwa

Wannan aiki mai taken “Harshe da Adabi: Amfani da Salon Adon Harshe a Waƙar ‘Ƙalubale’ Ta Aƙilu Aliyu” za a gudanar da shi ne a matsayin aikin bincike da za a gudanar domin samun takardar shaidar malanta wato (N.C.E).

Domin samun damar gudanar da wannan aikin za a karkasa wannan kundin kamar yadda tsarin gudanar da bincike na wannan sashe da ke wannan makaranta ya tanada wato bisa ga tsari na babi-babi.

A babi na farko dai za a kawo bayanai ne bayan mun yi gabatarwa ta gaba ɗaya, a kan Yanayin Bincike da Muhallin Bincike da Hanyoyin Gudanar da Bincike tare da Matsalolin Da Suka Taso da kuma Matsalolin Da Aka Fuskanta,

Yayin da a babi na biyu kuwa, kamar yadda aka saba za mu waiwayi baya don ganin ayyukan magabata tare da yin tsokaci a kan waɗanda suka samu. Salo da Zubi da Tsarin wannan bincike zai biyo baya duk a cikin wannan babin.

Babi na uku zai ƙunshi, ma’anar Waƙa, Muhimmancin Waƙa, rabe-raben waƙoƙin zamani, ma’anar jigo, kashe-kashensa, ma’anar salo, wasu daga cikin kashe-kashen salon.

A babi na huɗu kuwa nan ne za a yi nazarin waƙar tare da fito da salon adon harshe da waƙar ta ƙunsa da jigonta babba da ƙananan jigogin tare da warwarar jigon waƙar, da kuma kawo wasu baitoci domin kafa hujja.

Babi na biyar kamar yadda aka sani a nan ne za a kammala wannan bincike ta hanyar yin jawabin kammalawa da kuma bayar da wasu shawarwari.

1.02. Yanayin Bincike

Wannan aikin yana da zimmar yi wa waƙar “Ƙalubale” Ta Aƙilu Aliyu kallon garau da bitar tsaf-tsaf da nazarin ƙwaƙwaf domin fito da wasu muhimman abubuwa da waƙar ta ƙunsa, waɗanda ba kasafai mutum zai yi farat ya fito ya ce ga su ba.

Haka kuma aikin yana da manufar zaƙulo wasu bayanai sahihai dangane da ita kanta waƙar.

A sabili da haka ne muke ganin ya kamata a matsayi mu na masu nazarin harshen Hausa muka ga ya dace mu tuntuɓi masu ilimi a wannan fanni domin samun makamar wannan aiki.

1.0.3. Muhallin Bincike

Wannan aikin za a gudanar da shi a kan adabin zamani na Hausa. Sannan kuma za a taƙaita shi a kan waƙar nan ta “Ƙalubale” wadda Aƙilu Aliyu ya rubuta, kuma za a keɓance aikin a kan “Amfani da Salon Adon Harshe a cikin waƙar” saboda haka muhallin wannan bincike zai keɓanta ne kawai a kan waƙar kuma ita ce muhallin.

1.0.4 Hanyoyin Gudanar Da Bincike.

        Domin samun nasarar gudanar da wannan aiki a cikin sauƙi za a bi hanyoyi da dama da suka haɗa da:

Karance-karancen bugaggun littattafai da kundaye da muƙalu da Mujallu domin zaƙulo wasu bayanai masu nasaba da aikin. Za a kai ziyara a ɗakunan karatu da suka haɗa da nan cikin makarantarmu wato Kwalejin Ilimi da Ƙere-Ƙere Ta Gwamnatin Tarayya da ke Garin Gusau, (FCET) , da Kwalejin Fasaha da Kimiyya (ZACAS) Gusau, da Kwalejin Ilimi ta Jihar Zamfara da ke Maru (C.O.E.) Maru, da sauransu domin tattara bayanai masu nasaba da wannan aiki.

Haka kuma za a yi amfani da tuntuɓar malami masana da manazarta waƙoƙin Hausa domin samun sauƙin gudanar da wannan aiki.

1.05. Matsalolin Da Suka Taso.

        A wannan bincike mun fahimci cewa akwai wani giɓi da aka manta ba a cika ba a cikin fannonin da ake bincike a kansu. A  akwai abubuwa da yawa waɗanda suka shafi al’amurran jama’a na wannan zamani amma sai aka yi fatali da su ba wanda ya kula. Tuni wasu mashahuran malamai suka yi iya ƙoƙarin su don ganin cewa sun samar wa jama’a abin karatu da kuma abinda za su nazarta. Wannan ya nuna kenan har ko yaushe ba a rasa wasu da suka yi ƙoƙari wajen samar da abin da za a iya dogaro da shi na abin da ake nazari.

Saboda a ɗan ilimin da ke akwai a wannan fanni da aka ɗauka, na nazarin waƙar ba a yi wani aiki mai yawa ba a wannan fanni. Wannan na ɗaya daga cikin manyan dalilan da suka ja hankalinmu har muka fantsama cikin yin nazari a kan wannan fanni.

Wasu da suka taso a wannan lokaci ba su san, waƙa tana da matuƙar rawar da take takawa ba wajen jan hankalin mai sauararo ba. Haka kuma muna iya cewa wasu waƙoƙi da ake yi a wancan zamani suna ɗauke da karantarwa da ilimantarwa musamman abin da ya shafi addini. Wannan yasa muke ganin ya dace mu mayar da hankali a kan adon harshe da wasu salalai da Aƙilu Aliyu ya yi amfani da su a cikin waƙarsa ta “Ƙalubale”.

1.0.6 Matsalolin Da Aka Fuskanta

Kamar yadda ma’anar ke nuni “matsala” wato irin cikas ɗin da aka ci karo da shi a yayin da ake gudanar da wannan bincike. A duk lokacin da mutum ya samu kansa a cikin irin wannan aiki na bincike to lallai wajibi ne ya ci karo da wasu matsaloli da za su iya kawo tarnaƙi ga aikinsa na bincike kafin ya kai ga cin nasara. A lokacin gudanar da wannan kundi mun samu barazana ta wasu matsaloli da suka haɗa da:

Matsalar littafan karatu. Wannan matsala matsala ce babba saboda wannan makaranta ba ta da isassun littafai da za a duba, wannan ya sa sai da na leƙa wasu makarantu don samun wasu bayanai da za su taimaka a gina wannan kundin. Wannan walaha ta ziyarce-ziyarcen wasu makarantu ta kawo tafiyar hawainiya ga gudanar da wannan bincike.

Matsalar kuɗi: wannan matsala tana ɗaya daga cikin manyan matsaloli da suke tauye komai da ake yunƙurin yi har dai in ya zama abu ne mai buƙatar a inganta shi. Matsalar kuɗi babbar matsala ce har dai garemu mata da yake ɗauke ake da nauyinmu kuma ba kasafai za mu nemi a bamu kuɗi a gidajenmu a bamu ba, sai an samo kuma sai an gani in babu wani abu da ya fi buƙatarmu muhimmanci sannan a bamu, idan kuwa aka samu wani abu da ya fi tamu buƙatar muhimmanci to, lallai mu ba zamu samu ba sai har an samu wasu gaba sannan wata kila mu samu. Rashin kuɗin dai ya kawo matsala, amma yanzu an shawo kan matsalar.

Matsalar wutar lantarki: wannan matsala ta taka rawa sosai wajen yi wa wannan aiki tarnaƙi wato matsalar ta kawo tafiyar hawainiya wajen gudanar da wannan binciken. Ana kuma iya gane cewa wannan zancen namu na matsalar wutar lantarki gaskiya ne idan aka dubi yanayin garin na Gusau za a ga cewa babu isasshiyar wutar lantarki wadda da ita ne kawai za a iya buga muna rubutunmu a cikin Kwamfuta (Computer). Wannan ya sa aka saka wannan matsala ta rashin wuta a cikin matsalolin da suka taso suka dabaibaye gudanar wannan Bincike.