Ticker

6/recent/ticker-posts

Zambo Da Habaici A Cikin Wasu Waƙoƙin Alhaji Musa Ɗanba’u Gidan Buwai - 004

Kundin Binciken Kammala Karatun Digiri Na Farko (B.A. Hausa) A Sashen Nazarin Harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu Danfodiyo, Sakkwato

Na

SHEHU HIRABRI

08143533314

TABBATARWA


          Na amince da cewa wannan kundi na Hirabri Shehu mai lamba 1210106010 da ke da taken: “Zambo Da Habaici A Cikin Wasu Waƙoƙin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai,” ya cika dukkan ƙa’idojin da aka gindaya domin samun digiri na farko a harshen Hausa (B.A Hausa) a Sashen Nazarin Harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu ‘Danfodiyo, Sakkwato.

 

…………………………….                         …………………………

Sa Hannun Mai dubawa                                        Kwanan Wata

Prof. A.B. Yahya

 

 

 

…………………………….                         …………………………

Sa Hannun Shugaban Sashe                                   Kwanan Wata

Prof. A.A. Dunfawa

 

 

 

…………………………….                         …………………………

Sa Hannun Mai Dubawa na Waje                            Kwanan Wata

 

SADAUKARWA

Na sadaukar da wannan aiki ga kakannina Alkali Ahmadu Alkanci da ƙanensa Alkali Attahiru Maiwandon Ƙarfe, da fatan Allah ya jiƙansu da rahama, ya haskaka kabarinsu, ya sa aljanna ce makomarsu amin.

 

GODIYA

Da sunan Allah mai Rahama mai jinƙai. Tsira da amincinsa su ƙara tabbata ga shugaban manzanni kuma cikamakon Annabawa, Annabi Muhammad (S.A.W.). Godiya ta tabbata ga Allah maɗaukakin Sarki, wanda ya yi mini ni’ima ta lafiya da fahimta da nasarori, waɗanda su ne suka yi min jagoranci zuwa wannan matsayi na rubuta wannan kundi na neman digiri na farko a Jami’ar Usmanu ‘Danfodiyo.

Haka kuma ina godiya ga mahaifana Malam Shehu Alkali da Mahaifiyata Hajiya Hadizatu Ahmad (Dije) a kan tarbiyar da suka yi mini suka kuma aza ni bisa turbar ilimi tare da ba da kulawa ta musamman ga duk wani abin da zai kawo nasara da ci gaban rayuwata. Allah ya saka masu da mafificin alkhairinsa, sauran rayuwarsu Allah ya sanya albarka a cikinta, gobe ƙiyama ya sa su aljanna firdausi bi gairil hisabi amin. Ni kuma Allah ya hore min abin da ni kyautata masu.

Ina godiya ƙwarai da gaske ga malamina da ke da alhakin duba wannan aikin bincike a kan kulawa da gudunmuwar da ya bayar ga samun nasarar kammala wannan bincike Farfesa A.B. Yahya Allah ya saka masa da alhairi ya sanya albarka ga dukan lamuransa.

Haka kuma ina miƙa gagarumar godiya ta musamman da fatan alheri ga Malamina Dano Balarabe Bunza a kan gudummuwa da shawarwari da kulawar da ya ba ni ganin cewa aiki na ya tafi yadda ya kamata tare da samun nasara. Allah ya saka masa da mafificin alherinsa.

Ina kuma miƙa godiya ta musamman ga shugaban sashe Farfesa A.A. Dumfawa da dukkanin malaman sashe musamman Malam Naziru Ibrahim Abas da Dr. Abdullahi S. Gulbi da Dr. Umar Aliyu Bunza da farfesa Haruna Abdullahi Birniwa da Farfesa Ibrahim Mokoshy Allah ya saka masu da mafificin alheri.

Haka kuma ina godiya ta musamman ga kawona Tukur Ahmad da Abubakar Attahir da Aliyu Abdulƙadir da malam Usman yakanare da Murtla Moh’d yakanare a kan taimakona da suke yi a kowane lokaci da sharwarwari da suke ba ni ta hanyar da zan kammala karatuna cikin nasara.

Ina godiya ta musamman ga yannena Bashir Malami da matarsa Umaima Bashir da Zara’u Shehu Alkali waɗanda su ke kan gaba dare da rana rani da kaka wajen ba ni tallafi ga harkar karatuna da sauran lamuran cigaban rayuwata. Allah ya saka masu da mafificin alherinsa. Haka kuma ina godiya ga uwargidana Hauwa’u Abubakar S. Baƙi Shinkafi a kan gudummuwa iri daban-daban da take ba ni, da ɗawainiyar da take yi ganin na samu nasara ga dukan al’amuran rayuwata Allah ya saka mata da alheri.Kuma ina godiya ga Bature Ibrahim (V.I.O) da Alhaji Aliyu Ibrahim Noway da Ahmad Midnight Star da Kabiru Oga Osusu da Hussaini Aina da Zayyanu Ibrahim (President) da Mansur Abubakar Aja’aya da Malam Mujittaba Abdullahi da Abubakar Usman Agame da hajiya Hadi Alkanci da Asma’u Tukur Attahir. Haka kuma ina godiya ga ƙannena musamman Mudassiru Buhari Hubbare da Mukhtar Abubakar Gidan Kanawa da Bashar Attahiru da Shamsu Shehu Alkali da Usamatu Abubakar Gidan Kanawa da Maryam Bello Aliyu (Mamu) da Asiya Mustapha da Rashida Shehu Alkali da Sadiya Ahmad Midnight da Marigayiya Hauwa’u Abubakar Gidan Kanawa da Usmanu Buhari Hubbare da Umar Dangi Allah ya saka masu da alheri.

Haka kuma ina godiya ga masoya da abokan arziki musamman malam Aminu Abdullahi da ƙanensa Mukhtar Abdulahi Umar da matarsa Aisha a kan yadda suke kai da kawo ganin dukanin abin da zai kawo cigaba a rayuwata baki ɗaya. Allah ya saka masu da alheri. Haka kuma ina godiya da yabo da jinjina ga abokan karatuna Zaharadeen Abububakar Mainiyo da Malami Muhammad Yabo da Mansur Suleiman Gamji a kan yadda suka yi ɗawainiya da ni musamman zuwa na da dawowata daga makaranta da maigidana Ahmad G. Musa da Ɗalhatu Maigandi da Hassan Ahmad da Sirajo Hassan da Abu-Ubaida Sani da Bello Muhamamd da Nuhu Ibrahim Bayawa da Usman Aliyu Kangiwa da Marigayiya Fauziya Buhari, sai godiya ta musamman ga Mudassiru Rilwanu Alkanchi a kan tsayin daka da ya yi wurin gyara ciki da wajen wannan kundin bincike,  Allah ya saka masu da Mafificin alhairinsa.

Daga ƙarshe ina godiya ga ɗiyana musamman Saudatu Garba da Balkisu Adam da Asma’u Bashir da Yusuf Bashir da Nafisa Shehu Natayo da Al’amin Bashir da Mufida Abubakar da Abdulshakur Bashir da Fahad Abubakar da Muhammad Yasir Bashir da Hauwa’u Bashir da Ahmad Muhammad Hirabri da Muhammad Bashir Bashir da Fatima Muhammad Hirabri da Attahiru Umar Ahmad. Allah ya saka masu da alherinsa.

 

https://www.amsoshi.com/2017/12/15/harshen-hausa-da-sadarwa-gudunmawarsu-ga-cigaban-alummar-nijeriya/

 

ƘUMSHIYA

Taken Bincike                                                                                    i

Tabbatarwa                                                                                        ii

Sadaukarwa                                                                                       iii

Godiya                                                                                              iv

Ƙumshiya                                                                                           iv

BABI NA ƊAYA: Gabatarwa

1.0     Shimfiɗa                                 …………………………. …….. 1

1.1     Bitar Ayyukan Da Suka Gabata…………………………. …….. 3

1.2     Hujjar Ci Gaba Da Bincike       …………………………. …….. 18

1.3     Hanyoyin Gudanar Da Bincike …………………………. …….. 19

1.4     Muhalin Bincike                       …………………………. …….. 20

1.5     Muhimmanci Bincike               …………………………. …….. 21

1.6     Matsalolin Bincike                   …………………………. …….. 22

1.7     Naɗewa                                  …………………………. …….. 24

BABI NA BIYU: Taƙaitaccen Tarihin Rayuwar Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai

2.0 Shimfiɗa                                     …………………………. …….. 25

2.1 Taƙaitaccen Tarihin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai    ……   25

2.1.1 Haihuwarsa                               …………………………. …….. 25

2.1.2 Iliminsa                                     …………………………. …….. 27

2.1.3 Iyayensa                                    …………………………. …….. 27

2.1.4 Matansa                                    …………………………. …….. 28

2.1.5 Yaransa                                     …………………………. …….. 29

2.1.6 Fara Waƙarsa                           …………………………. …….. 31

2.1.7 Yaransa Makaɗa Da Maroƙa    …………………………. …….. 34

2.1.8 Nau’in Waƙoƙinsa                            …………………………. …….. 38

2.1.9 Yawace-yawacensa                    …………………………. …….. 39

2.1.10 Nasararin Da Ya Samu A Cikin Waƙa        …………………...40

2.1.11 Sha’awarsa                              …………………………. …….. 41

2.1.12 Rasuwarsa                               …………………………. …….. 42

2.2 Dangantakarsa Da Sauran Mawaƙa………………………….……..43

2.3 Dangantakarsa Da Sauran Jama’a  …………………………. …….. 44

2.4 Naɗewa                                      …………………………. …….. 45

BABI NA UKU: Zambo A cikin Wasu  Waƙoƙin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai

3.0 Shimfiɗa                                     …………………………. …….. 47

3.1 Asalin Kalmar Zambo                  …………………………. …….. 47

3.2 Ma’anar Zambo                           …………………………. …….. 48

3.3 Ire-iren Zambo                             …………………………. …….. 53

3.3.1 Zambon Haka Ko Halitta            …………………………. …….. 54

3.3.2 Zambon Asali                            …………………………. …….. 54

3.3.3 Zambon Matsayi                        …………………………. …….. 55

3.3.4 Zambon Hali                             …………………………. …….. 56

3.4 Dalilin Zambo                              …………………………. …….. 58

3.5 Amfanin Zambo                           …………………………. …….. 59

3.6 Zambo A Cikin Wasu Waƙoƙin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai ………………………………………………………………………….60

3.7 Naɗewa                                      ………………………………..101

 

 

BABI NA HUƊU: Habaici A Cikin Wasu Waƙoƙin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai

4.0 Shimfiɗa                                     …………………………. …….103

4.1 Asalin Kalmar Habaici                  …………………………. …….103

4.2 Ma’anar Habaici                           …………………………. …….104

4.3 Ire-iren Habaici                            …………………………. …….107

4.3.1 Habaicin Hannunka-Mai-Sanda …………………………. …….107

4.3.2 Habaicin Gugar Zana                 …………………………. …….108

4.3.3 Habaicin Zagin Kasuwa             …………………………. …….109

4.3.4 Habaicin Karin Magana             …………………………. …….110

4.4 Dalilin Yin Habaici                       …………………………. ……111

4.5 Amfanin Habaici                          …………………………. ……112

4.6 Habaici A Cikin Wasu Waƙoƙin Alhaji Musa ‘Danba’u Gidan Buwai     ………………………………………………………………………..113

4.7 Naɗewa                                      …………………………. ……142

 

 

 

 

BABI NA BIYAR: Kammalawa

5.0 Shimfiɗa                                     …………………………. ……144

5.1 Kammalawa                                 …………………………. ……144

5.2 Sakamakon Bincike                      …………………………. ……146

5.3 Naɗewa                                      …………………………. ……148

Manazarta                                          …………………………. ……149

Hirarraki                                              ………………………………156

Rataye                                             …………………………. ….157

 

Post a Comment

0 Comments