Ticker

6/recent/ticker-posts

Wakar Yari Danbangi: Amali Sabubu (Daga Ratayen Littafin Cimakar Hausawa)

 Gindin Waƙa: Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Yari Danbaggi,

            Rana ba ta sa ka rama,

            Ku yi noma da gaskiya.

Yara: Don Allah ku hwanshi kanku,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

Jagora: Yaro irin Amina Ɗan Maigujiya na sha ɗari,

Yara: Gyaɗo mai kashin marake,

Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Yaro: Don Ɗanbagge nit taho,

Yara: Don Ɗanbagge za ni wasa.

 

Jagora: Baicin ke Ɗanbagge,

Yara: Raggo ba ya shan duman ga,

Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Batun yau da nuj ji labarin ka arme maza,

Yara: Ka tcere ma shaci tcimbo,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Ku yi noma da gaskiya,

Yara: Don Allah ku hwanshi kanku,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: In dai ‘yab Buhari ta,

Yara: Kowa ba bari takai ba.

 

Jagora: In dai ‘yab Buhari ce,

Yara: Kowa ba bari takai ba.

 

Jagora: Yunwa ta taho da gorori ta iske maza,

            Duk ƙaton da taƙƙuma ga wuya sai a shantale,

Yara: Shi ya hurce Kwantagora.

 

Jagora: Sannan ta waiwayo,

Yara: Ta ga ƙaton da bai ɗaga ba.

 

Jagora: In taƙƙumai bugu,

Yara: Wajjen yamma za ya sauka,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Sannan ta jirkito,

Yara: Ta ga ƙaton da bai ɗaga ba,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama. ×2

 

Jagora: Sannan ta waiwayo,

Yara: Ta ga ƙaton da bai ɗaga ba.

 

Jagora: In taƙƙumai bugu,

Yara: Wajjen yamma za ya sauka.

 

Jagora: Ga hwa kudun ana tayi,

Yara: Amma ba a yin arewa. ×2

 

Jagora: Han na arwa sun biyo hanya sun ɓata ƙasam

Yara: Sai shayi sukai na gaske.

 

Jagora: Na arewa sun biyo hanya sun ɓata ƙasa,

Yara: Sai shayi sukai na gaske,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Ni dai ban san na gaske ba,

Yara: Sai na sa dawo ga baki. ×2

 

Jagora: Kowac ce na gaske ne,

Yara: In dai ba dawo ba ƙyale. ×2

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

Jagora: Ko Guguwa a ad da ƙuli na ga ta sayas,

Yara: Ta bam mai na gaske zamne. ×2

Jagora: Ko Hadiza Amali na ga ta bugo hwanke,

            Na ga ta sayas,

Yara: Ta bam mai na gaske zamne,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Hashimu ya taho da rogo na iske ya sayas,

Yara: Ya bam mai na gaske na nan.

 

Jagora: Malam Abdu ya sayas,

Yara: Ya bam mai na gaske zamne,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Kuma Mairamu ta sayas,

Yara: Ta bam mai na gaske zamne.

 

Jagora: To ƙarya ba na gaske na ba,

Yara: To ƙarya ba na gaske ne ba.

 

Jagora: Shi ya ce na gaske ne,

Yara: Kuma dai ya ƙi sha ya ƙoshi,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: Rani wanga ya yi rani,

            Ya sa maza lage,

            Tahiwa wagga ta yi nisa,

            Ta sa maza gaba,

            Yunwa wagga ta yi yunwa,

            Ta ba mu arkane,

            Ga mata da ‘yan ɗoya,

            Ka ji ƙatonta,

            Ya yi lalata ya ɓata wuri,

Yara: Ya tcere yana ta kainai,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama.

 

Jagora: In dai macce hat tana ɗiya,

Yara: Ta hi maigida sai in ranta bai gashe ba.

 

Jagora: In ranta yai baƙi,

Yara: Ko yaƙi tana iyawa.

 

Jagora: In ranta yai baƙi,

Yara: Ko yaƙi tana iyawa,

            Riƙa da gaskiya,

            Rana ba ƙoshi takai ba,

            Yari Ɗanbagge,

            Noma ba ya saka rama

The book “Cimakar Bahaushe” (Diets of the Hausa People) is a collection of 293 traditional and modern diets of the Hausa people. Detailed explanations of the recipes and ingredients are provided. Comments are provided on the areas of the Hausa land where specific diets are mostly found, the age categories of people that usually use it, as well as the scientific impact of some of the diets to human biology.  Data is collected from interviews with different categories of people including:  i.                    Food sellers within the Hausa land: Mainly to have an idea of recipes on the diets.  ii.                  People of older age: Mainly to have insights on traditional diets of the Hausas.  iii.               Hausa scholars: Mainly to verify and justify the validity of the information obtained as well as provide further expert explanations on the diets.  Moreover, over two hundred (200) pieces of literature were reviewed to have better insight on the topic in question as well as get scientific and professional clarifications on some key concepts relevant to the research. The pieces of literature cover major relevant phenomena such as diet and hunger. Others are on the Hausa land and the Hausas.  The book contains thirty-three (33) chapters. Chapter one is the main introduction in which a concise explanation is provided on the Hausas, their history, their land, social life, and transformations due to globalization, acculturation, and modernity. Chapter two detailly discusses the concepts of diet and food from the Hausa point of view. That includes the meaning and the usage of diets in some Hausa works of literature both verbal and written (i.e. prose, poetry, proverbs, etc.).  Chapters three and four discuss the sources of Hausa diets and their forms accordingly. Chapters five to seventeen discuss some traditional Hausa diets including hard and soft ones. Chapter eighteen concentrates on the influence of modernity and globalization on Hausa diets. It has been discovered that there have been some significant changes in the Hausa diets ranging from recipes to kitchenettes.  Chapters nineteen to thirty-two discuss modern Hausa diets. Some traditional diets are still retained with little modifications, while on the other hand, there are a lot of new ones. Chapter thirty-three discusses “hunger” from the Hausa point of view. The relationship between hunger and food is examined. Additionally, the use of hunger in various Hausa literary works is studied. It is concluded that hunger is like a disease whereby its cure is food.  7th November 2022
Citation (Manazartar Littafin): Sani, A-U. & Umar, H.A. (2022). Cimakar Hausawa. Kano: WT Press. ISBN: 978-978-984-562-9.

Get a copy:
To obtain a copy of this book, kindly send a WhatsApp message to:
+2348133529736

You can also write an email to:

Post a Comment

0 Comments