Muƙalar da aka gabatar a ajin ALH 400 (Seminar), a Sashen Harsuna da Al’adu, Jami’ar Tarayya, Gusau, Jahar Zamfara, Nijeriya, (Disamba 2022 - Janairu, 2023).
AMINU ISMAIL ADAM
07082704202
ismailaminu180@gmail.com
Tsakure
Hankalin wannan aikin za ta karkata ne a kan manhajar TikTok.
Kasancewar TikTok wata kafa ce ta zamani dake taka muhimmiyar rawa a rayuwar al’ummomi
dabandaban a faɗin Duniya. Haka
suma Hausawa ba a bar su a baya ba wajan amfani da wannan manhaja domin suma su
baje hajojinsu kamar sauran al’ummomin Duniya. Wannan dalilin ne yasa wannan
aikin zai dubi amfani da rashin amfani, cigaba ko cibaya da al´ummar Hausawa ta
samu a cikin wannan manhajar. A yayin gudanar da wannan aikin, an yi amfani da
wasu hanyoyi tattara bayanai da suka haɗa da: karance-karancen maƙalu, bincike a yanar gizo, buɗe shafi a manhajar domin lura ta hanyar gani da ido.
1.0 Gabatarwa
Al’ummar Hausawa al‘ummac ce dake zaune
a arewa maso yammacin tarayyar nijeriya da kuma kudu maso yammacin jamhuriyyar
Nijar. Haka kuma al‘umma ce mai dimbin yawa, sun bazu cikin ƙasashen
Afrika ƙasashen
larabawa da kuma sauran sassan Duniya baki daya.Haka kuma Hausawa ba a barsu a
baya ba wajan tafiya da zamani domin su na amfani da intanet musamman kafafan
sada zumunta wato (soshal midiya) wajan fito tare da yaɗa abun da ya shafi al‘adunsu da ma abin
da ya shafi rayuwarsu baki daya.
Manhaja ‘’TIKTOK’’ na daya daga cikin jerin
manhajojin da Hausawa suke amfani da shi a wannan lokacin da muke ciki hasalima
yana ɗaya daga cikin manhajojin da tauraron
su ke haskawa a Duniyar intanet.Wannan ne yasa aikin zai yi duba da me ake nufi
da tiktok amfanin sa da matsalolin sa tare da gano cewa shin tiktok a gurbin
rayuwar Bahaushe samu ne ko kuma rashi.
1.1 Ra’in Binike
An ɗora wannan aiki ne akan ra’in
‘’Cultural Sustainability Theory’’ (Ra’in Adana A’ladu da Ci Gaban Al’umma).
Wannan ra’in yana bayani ne kan hanyoyin adana ko inganta al’ada domin ci gaban
al’umma.
Gusau (2015:55) ya kira makarantar da
ta fito da irin wannan ra’in da suna ‘’Mazhabar Adana Al’adu’’. Shi kuwa
Shu’aibu (2013:78) ya kira makarantar da ke da da’awar irin wannan ra’in na
adana al’adu da sunan ‘’Mazhabar Muhafaza’’. Saboda haka duba da irin manufofin
wannan ra’in ne ya sa aka ɗora
wannan aikin akan sa domin shima aikin ya danganci al’adu.
1.2 Dabarun Gudanar da Bincike
Dabarun
binciken sun haɗa
da: bincike a yanar gizo, amfani da bugaggun litattafai , bitar ayyukan da suka
gabata (karance-karancen makalu), da kuma buɗe shafi acikin manhajar domin lura da
ido na kai da kai.
2.0 Intanet
Kalmar
intanet baƙuwa ce a fannin nazarin Hausa (Mukoshy, 2015:19).Asalin
kalmara Ingilishi ita ce ‘’Internet’’. Masana da mazarnata da dama sun yi ƙoƙarin
ba da ma’anar
intanet da cewa:
Intanet kafa ce
wadda ta haɗa
bayanai dabandaban, kuma an sauƙaƙa hanyoyin amfani da waɗannan bayanai kowa zai iya miƙa
hannanyansa a kowane lokaci a ko’ina (Umar, 2012:48).
Mukoshy, (2015:20)
cewa yayi Intanet kafar sadarwa ce ta na’urorin zamani wadda ta game duk
Duniya.Tana ba da damar sadar da bayanai kowaɗanne iri kuma zuwa ko’ina a Duniya ckin
ɗan ƙanƙanin lokaci.
Falsafar intanet
Intanet tana da muhimman ɓangarori
cikin su akwai Imel (E-mail), shafukan yanar gizo (Web), shafukan sada zumunta
(Social Networking Sites), wassani da shakatawa a yanar gizo (Online Gaming) da
kuma software update. Amma duk cikin waɗannan ɓangarorin da intanet ke ɗauke da su, wannan aikin zai mayarda
hankali ne a kan ɓangaren
shafukan sada zumunta (social networking sites).
2.1 Shafukan
Sada Zumunta (social networking sites)
A
mahangar kimmiyar sadarwa na zamani, idan aka ce ‘’social networking’’ ana
nufin dandalin shakatawa da yin abota. Amma Farfesa Kerric Harvey ya bada
gamammen tarifi ya ce ‘’kalmar social media (SM), social networking sites (SNs),
social media websites (SMWs) na nufin wasu shafuka ne ko manhajoji da ake amfani
da su a yanar gizo domin sadarwa tsakanin mutane da musayar ra’ayoyi ta hanyar
sauti (voice note), hotuna (images), da kuma bidiyo (video).
Nau’ika
Da Rabe-raben Shafukan Sada Zumunta
A matakin farko zamu
iya kasa shafukan sada zumunta kashi uku ta fuskar damarmakin da suke bayarwa
su ne kamar haka:
1.
Akwai waɗanda suke tura saƙonni da dukkan nau’insa (post-based
social
2.
media) kamar myspace, fesbuk (facebook) , tiwita
(tiwitter) was’af (whatsapp).
3.
Akwai kuma waɗanda aka gina su
akan karɓa da tura hotuna
(image based social media) su ne kamar Instagram, snapchat, da kuma tumble.
4.
Akwai kuma waɗanda suka kamar
Gidajen telebijin (video based social media) kamar TikTok, Youtube, Vimeo,
Skype.
Haka kuma akwai
wasu masu keɓantattun
manufofi da aka ƙirƙira domin wasu buƙatu
na musamman, kamar waɗanda aka ƙiƙira domin masu karatu da nazari kamar
irin su Wattpad, Goodreads, Academia.edu da dai sauran su. Amma hankalin wannan
aikin gaba ɗaya
ya tattare ne akan ɗaya
daga cikin waɗannan
nau’ikan ne na soshal midiya wato TikTok.
3.0 TikTok
TikTok wata kafa
ce ko manhaja da ake amfani da ita wajan yin bidiyoyi marasa tsawo wanda tsayinsu ba ya wuce daƙiƙa
sha biyar ba zuwa minti daya. Haka
kuma an ƙaddamar
da wannan manhajar ne shekarar 2016 ƙarƙashin wani kamfanin fasaha da ke ƙasar
Chana mai suna Byte Dance.Wanda yake tana nan a kasuwanni 150 na duniyar
intanet. Haka kuma tana da ofisoshinta a garuruwa kamar su Beijin, Los Angeles,
Moscowo, Mumbai, Seoul da kuma Tokyo.
Haka kuma manhajar ta kasace matattara ce da ake amfani
da ita wajen yaɗa tallace-tallace,
samar da nishaɗi da suka shafi
wasanni da sauransu. Kuma tana da masu amfani da ita da ƙiyasinsu ya kai
mutum biliyan ɗaya a faɗin Duniya.
Mafi yawa masu amfani da shafin TikTok matasa ne masu
neman nishaɗi wato ko su nishaɗantar ko kuma su nishaɗantu. Shi ya sa ma kusan duka bidiyo da ya ke wannan
shafin yana ɗauke da waƙa ko rawa ko
kwaikwayo ko kuma duka.
3.1 Amafanin
TikTok Ga Rayuwar Hauwa
Shafukan sada zumunta kamar takobi ce sai yadda aka
sarrafata wajan alkhairi ko akasin haka, kowa da irin manufa da dalilinsa na
amfani da wannan dandali.TikTok na ɗaya daga cikin
dangi na dandalin sada zumunta kuma shima yana da irin nasa amfanin ga rayuwar
al’umma. Kuma su ne kamar haka:
1.
Ilmantarwa: wannan yana nufin ta hanyar TikTok ana
ilmantar da mutane karatun addini da na zamani domin akwai shafukan da ake
amfani da su domin yaɗa karattukan
mallamai na addini da kuma waɗanda ake amfani da
su domin karantar da fasahar zamani da harshen Hausa domin karin fahinta.
2.
zamani. Tallace-tallace: wannan yana nufin ana amfani da
wannan manhaja domin tallata hajojinsu na sha’anin kasuwanci wanada yake hankan
yana haɓaka tattalin
arzikin mutum da ma al’umma baki ɗaya.
3.
Isar da saƙo da wuri: ta hanyar wannan manhaja saƙon da ake buƙata mutane su sani
kuma su yi amfani da shi nan ta ke yana isa ne da wuri sabila da cewa yanzu
hankalin mutane gabaɗaya ya tattare ya
koma kan wannan mahaja na TikTok domin kuwa shi vidiyo ne buɗewa kawai za su yi su saurara ba karantawa ba.
4.
Raya al’adun jama’a: Ta hanyar wannan manhaja ana
bayyanar wa jama’a irin al’adun su kamar abincinsu, tufafinsu, da kuma
harkokinsu na yau da kullum kamar kasuwancinsu yanayi abubuwan da ya shafi
hidimominsu da ya shafi bukuwa na aure da kuma naɗin sarautu.Haka kuma yana adana su domin duk abin da aka
saka matukar ba da gangan aka goge shi ba to zai zauna tsawon.
3.2 Matsalolin Ga
Rayuwar Hausawa
Kasancewar akwai masu amfani da wawannan manhaja ta
hanyar da bai ace da rayuwar Hausawa ba, hakan ya jawo wasu matsaloli kamar
haka:
1.
Gurɓata tarbiyya:
wannan yana nufin yadda wasu ke amfani da wannan kafa domin ɗura vidiyoyin ana rawa a bainar jama’a ko kuma vidiyoyin
batsa da ake yaɗawa wanda yake
yara ƙanana suke kalla
batare da sanin iyayensu ba.
2
Ɓata lokaci: wannan yana nufin yadda mutane ke ɓata lokacinsu wajan kallon abin da bashi da amfani fiye
da abubuwa masu amfanin misali idan mutum ya zo kan vidiyon da ake rawa ko waƙa yafi tsayawa ya
mayar da hankali ya kalla fiye da vidiyon da ya danganci nasiha ne ko wa’azi ko
kuma abun da shafi karatun zamani.
3
Yaɗuwan auren jinsi:
ta hanyar wannan kafa ta TikTok masu yin maɗigo suke fitowa su yi tallan kansu wani lokaci ma su fito
suna ciwa junansu mutunci a bainar jama’a wanda yake da mutane ba su san da su
ba. Amma a sandiyar TikTok wannan ɗanyan aiki sai
kara yaɗuwa yake yi a
tsakanin al’umma , auren jinsi abu ne wanda ya saɓawa al’adar Hausawa da ma addininsu baki ɗaya.
4
Faɗace-faɗace: wannan yana nufin yadda zaka irin ƙa ganin mutane
mussaman ‘yanmata suna fitowa suna faɗace-faɗace ko akan samari
ko kuma wani abun Duniya wanda yake a Baushiyar al’ada ana son a sami mace da
kamun kai ba hayaniya ba.
5
Gurɓata al’ada: wannan
yana nufin irin shigar da ake yi kafin ayi wasu bidiyon da ake ɗurawa yasaɓa da yanayin
shigar asali na al’adar bahaushe. Misali; maimakon mace ta saka kayan da ba zai
nuna wani ɓangare na zamani
wanda yake a haka wani lokaci za’a manta wasu sashen abincin da asalin al’umma
ke da su.
6
Rashin kwaɓa: wannan yana
nufin matasa sun mayar da wannan dandali wajan baje kolin duk wasu abubuwan
rashin kunyarsu ba tare da wani yayi wa wani faɗa ba ko kuma kai ƙara (report) kamar yadda wasu kafafen sada zumunta suke
yi donmin ɗaukar mataki idan
karar mutum ko shafi yayiwa.
7
Izgili wa addini: wannan yana nufin yadda wasu ke amfani
da wannan kafa jikintaba kafin tayi bidinyon da zata watsa sai kawai tayi shi
wani lokaci ma kanta ko ɗankwali babu. Haka
kuma wani lokaci mai makon a rinƙa nuna salon girke-girken iyaye da kakanni sai a fi mayar
da hankali wajan koyar da ire-iren girke-girken suna yi wa mallaman addini
izgilanci da cin mutuncinsu saboda ko sun yi maganar da bata yi musu daɗi ba ko kuma yadda za su yi wata magana daban amma kuma a
juyar musu da ma’ana a koma zolaya da izgili wa wannan maganar ta su.
8
Yaɗuwar bidiyoyin
batsa: Ta hanyar wannan manhajar an samu ƙarin yaɗuwar bidiyoyin
batsa wanda hakan bai dace da tarbiyar Hausawa ba. A wannan ya biyo baya ne
dalilin cewa manhajar asalin ta an ƙirƙire ta ne domin haɗa bidiyoyi da kuma yaɗa su.
9
Sabo da kallace-kallace: wannan yana nufin da mutane ke
komawa su ta’allaƙa rayuwarsu da mayar da hankalinsu gabaɗaya da manhajar wanda hakan yana taimakawa wajan hana su
gudanar da wasu abubuwa muhimmai. Hakan yafi zama ila ko barazana ga rayuwar
matasa domin yana hana su mayar da hankali ga muhimman abubuwa kamar karatun da
sana’o’in su, haka kuma yana iya zama barazan ga lafiyar idanu.
4.0 Sakamakon Bincike
Sakamakwan wannan bincike ya tabbatar da cewa TikTok a
gurbin rayuwar Hausawa rashi ne dalili kuwa shi ne a binciken aka gudanar ya
nuna cewa yawan matsalolin da yake haifarwa ya fi alfanunsa yawa a rayuwar
Hausawa. Sabila da haka ne wannan bincike yake ganin cewa akwai wasu hanyoyin
da idan aka bi su to za a samu nasarar kawo gyara, kuma waɗannan hanyoyi su ne kamar haka:
1
Iyaye su rinƙa lura da irin abubuwan da ‘ya’yansu ke kallo a
wannan kafar da ma ire-irenta.
2
Mallamai su cigaba da yin nasiha wa al’uma iyakar
iyawansu.
3
Tabbatar da labari kafin cigaba da yaɗa shi domin kaucewa rigima ko faɗace-faɗace.
4
Zama jakadan musulunci a duk inda mutum ya tsinci kansa.
5
Hukumomi su rinƙa lura da saka ido kan irin abubuwan da ake yaɗawa domin su dakatar idan kuma bai tsaya ba sai aje
matakin saka takunkumi kamar yadda wasu ƙasashe sukayi kamar ƙasar Bangladesh.
Matuƙar an bi irin waɗannan hanyoyin da ma wasunsu ana sa ran samun cin muriyar wannan manhajar
da samar da cigaba wa al’umma da al’adunta baki ɗaya.
4.1 Naɗewa
TikTok na ɗaya daga cikin
shafukan sada zumunta wanada yake yana iya zama ni’ima ga wasu kamar yadda yake
halaka ga wasu. Cikin wannan aiki da ya gabata an tattauna ma’anar Intanet da ɓangarorinsa, haka kuma an kawo maganar shafukan sada
zumunta da ire-irensa wanda yake acikinsu ne aka ɗauki manhajar TikTok aka yi bayani akan sa tare da fito
da irin alfanunsa ga rayuwar Hausawa da kuma matsalolinsa da kuma bayar da
shawarwarin hanyoyin da ake ganin za su taimaka wajan magance waɗannan matsalolin.
Manazarta
https:\\wikihausa.com.ng/amfanin da haɗurran shafukan sada zumunta
https://www.investopedia.com/what is titok
BBC (British Broadcasting Company)/ ‘Yan matan TikTok:
Matasan da aka tsare saboda bidiyon rashin kamun kai rahoton 17 aguta 2020
Sani, A-U (2021). Zamani Zo Mu Tafi: Al’adun Hausawa A
Duniyar Intanet.
Cell Dilon: TikTok Influences On Teenagers Young Adults
Students.
0 Comments
ENGLISH: You are warmly invited to share your comments or ask questions regarding this post or related topics of interest. Your feedback serves as evidence of your appreciation for our hard work and ongoing efforts to sustain this extensive and informative blog. We value your input and engagement.
HAUSA: Kuna iya rubuto mana tsokaci ko tambayoyi a ƙasa. Tsokacinku game da abubuwan da muke ɗorawa shi zai tabbatar mana cewa mutane suna amfana da wannan ƙoƙari da muke yi na tattaro muku ɗimbin ilimummuka a wannan kafar intanet.