Ticker

6/recent/ticker-posts

Hanyoyin Nazarin Jumla A Nahawun Hausa (1)

Kundin digiri na farko wanda aka gabatar a Sashen Harsunan Nijeriya, Jami'ar Usmanu Danfodiyo, Sakkwato, Nijeriya

NA 

IBRAHIM HAMISU YUSUF

                                          TABBATARWA


Wannan aiki da aka gudanar mai taken: “Hanyoyin Nazarin Jumla a Nahawun Hausa” wanda d’alibi mai suna Ibrahim Hamisu Yusuf, mai lamba1210106001 ya gabatar ya cika dukkan k’a’idojin da aka shimfid’a don neman samun takardar shedar kammala karatun digirin farko (B.A HAUSA), a Sashen Harsunan Nijeriya, Tsangayar fasaha da ilmin addinin Musulunci, Jami’ar Usmanu ‘Danfodiyo, Sakkwato.


---------------------------------                                                 ----------------------

Sa Hannun Mai Dubawa                                                       Kwanan Wata

Mal. Sama’ila Umar

 

---------------------------------                                                  ----------------------

Sa Hannun Shugaban Sashe                                                   Kwanan Wata

Farfesa. Atiku Ahmad Dunfawa

--------------------------------                                                   ---------------------

Sa Hannun Mai Dubawa Na Waje                                          Kwanan Wata

 

 

                                    SADAUKARWA


Na Sadaukar da wannan aikin ga iyayena da kakaninna, waton Marigayi Alhaji Ibrahim Yusuf da Hajiya Mariya Zakariya Yawale da kuma Marigayi Sheikh Zakariya Yawale da Habiba Zakariya da Isma’il Ibrahim da Adamu Muhmud.  Allah ya saka musu da mafificin alherinSa amin.

 

                                               Godiya


Tsarki Ya tabbbata ga Allah Ubanginjin Halittu mai kowa mai komai, wanda ya samar da Ni daga zuriyar Annabi Adam, kuma ya rayar da Ni a bisa addininSa mafifici, wato addinin musulunci. Tsira da amincin Allah su k’ara tabbata ga fiyayyen halitta cikamakin Annabawa, Annabi Muhammad ‘Dan-Abdullahi (S.A.W), da iyalanSa da sahabbanSa da mabiya sunnarSa baki d’aya. Ina mik’a godiyata ta musamman zuwa ga babban malamina wanda ya jure da yanayin rayuwata, ya ba Ni shawarwari, kuma ya d’auki nauyin dubawa da gyaran wannan aikin. Wannan malami shi ne Malam Sama’ila Umar, Allah ya saka masa da alherinSa ya gafarta wa mahaifanSa ya sa aljanna ta zamo makomarsa da zuriyarsa.  Ina godiya ga shugaban sashe Farfesa Ahmad Atiku Dumfawa Allah ya sa aljannah ta zamo makomarsu da zuriyarsA.

Wannan shafin ba zai kammalu ba sai na sake mik’a godiya ta ga dukkanin malamaina na sashen harsunan nijeriya da na ingilishi  da suka taimaka mini wajen ganin wannan aikin ya samu nasarar kammaluwa.

Bayan haka ina mika godiya ta musamman ga Iyayena, (Marigayi Alhaji Ibrahim Yusuf da Hajiya Mariya Zakariya), da Kakaninna (Marigayi, Sheikh Zakariya Yawale da Habiba Muhammad zakariya), da ‘yan’una irinsu, Alhaji Husseni Zakariya Yawale da Alhaji Mahmud Zakariya Yawale da Zakiriya Muhammad Zakariya da Lawal Ibrahim da Sani Ibrahim da Salisu Ibrahim da Hassan Ibrahim da Nura Umar da Abdulaziz Umar da Abdulrahman Umar da Rukaiya Ibrahim da Zainab Ibrahim irin taimako da shawarwari da Suke bani Allah ya saka musu  aljannah ta zamo makomar su da zuriyarsu.

Bayan haka ina mika godiya ta musamman ga Abokaina irinsu, Ibrahim Isa da Kabiru Mohammad da Mahmud Isa da Kudu .M. Salihu da Usman Habibu da dai sauransu. Allah ya saka wa ko da alheri.

 

 

 

 

TAK’AITTATUN KALMOMIN FANNU DA FASSARARSU

Tak’aitawa ma’anar Hausa                ma’anar Ingilishi

Aik             Aikatau                          verb

Sn’aik         Suna Aikau                     Subject

Ak              Amsa-kama                    Idiophone

Bd’             Bai-d’aya                        Universal

Byn             Bayanau                         Adverb

Cb               Cikon batu                      Complement

d.s               Da Sauransu                   et  cetera

‘Dkb           ‘Danyatau koma baya      previous Reference Marker (PRM)

Hrf              Harafi                             Preposition

I                  iri                                   Type

J                  Jumla                             Sentence

Kb              karbau                            object

KN              kalmomin Nahawu          Functional categories

Kg              Kirgau                            quantifier

K’k             K’i-karbau                      Intransitive

Lokt            Lokatak’                         tens/aspect

Kmn           Kalmar ma’auni              Enumerator

Mdg            Madanganci                    Genetival

Maf             Mafayyaci                      Agreement Element

Mb              Manunin bagire              Location Marker

Mfyt            Mafayyata                      Determiner

Mmc           Maimaici                        Repetition

SJ                Sassan jumla                   Phrase

Sk               so-kar’bau                      Transitive

Sn               Suna                               Noun

Tsgl            Tsigalau                         Diminutive

WSn           wakilinSuna                   pronoun

YA              Yankin Aiki                    Verb Phrase

YafgSnAikin da aka fad’i kan Suna Predicate Phrase

YSn            Yankin Suna                   Noun Phrase

YSf             Yankin Sifa                    Adjective Phrase

YByn          yankin Bayanau              Adverbial Phras

                                  ABUBUWAN DA KE CIKI


 

TAKE: -------------------------------------------------------------------------------i

TABBATARWA:-------------------------------------------------------------------ii

SADAUKARWA:------------------------------------------------------------------iii

GODIYA:-----------------------------------------------------------------------------iv

K’UMSHIYA: -------------------------------------------------------------------------v

TAK’AITTATUN KALMOMIN FANNU: --------------------------------------vi

 

 

                           BABI NA ‘DAYA: GABATARWA


 

  • SHIMFI’DA---------------------------------------------------------------------1

    • BITAR AYYUKAN DA SUKA GABATA--------------------------------2

    • DALILIN BINCIKE----------------------------------------------------------8

    • HUJJAR CI GABA DA BINCIKE-------------------------------------------9

    • MAHIMMANCIN BINCIKE------------------------------------------------10

    • FARFAJIYAR BINCIKE----------------------------------------------------11

    • HANYOYIN GUDANAR DA BINCIKE----------------------------------11

    • NA’DEWA----------------------------------------------------------------------12




 

 

                                      BABI NA BIYU


        AZUZWAN KALMOMI A TASAKAR MASANA NAHAWU


 

  • SHIMFI’DA -------------------------------------------------------------------13


2.1WAIWAYEN AZUZUWAN KALMOMI NA HARSHEN HAUSA---14

  • NAHAWUN TACIYA---------------------------------------------------------44


2.3 MATSAYIN AZUZUWAN KALMOMI A CIKIN JUMLA-------------48

  • NA’DEWA---------------------------------------------------------------------57


 

                                        BABI NA UKU


             HANYOYIN NAZARIN JUMLA ATAK’AICE


 

  • SHIMFI’DA--------------------------------------------------------------------58

    • NAZARIN JUMLA TA HANYAR AZUZUWAN KALMOMI-------58




3.1.1 ‘DOKAR TSARIN YANKIN SUNA--------------------------------------59

3.1.2 ‘DOKAR TSARIN BAI ‘DAYA--------------------------------------------59

3.1.3 ‘DOKAR TSARIN BISHIYAR LI’IRABI--------------------------------60

  • NAZARIN JUMLA TA HANYAR YANKI-------------------------------60

  • NAZARIN JUMLA TA HANYAR LI’IRABI-----------------------------72

  • NA’DEWA----------------------------------------------------------------------83


                                     BABI NA HU’DU


                        TAK’AITAWA DA KAMMALAWA


 

4.0SHIMFI’DA----------------------------------------------------------------------84

4.1TAK’AITAWA-------------------------------------------------------------------84

4.2 KAMMAWALA----------------------------------------------------------------86

4.3 SHAWARWARI----------------------------------------------------------------88

MANAZARTA

Post a Comment

0 Comments