Article Citation: Sani, A-U., & Yusuf, J. (2024). Gani ga wane...: Kasuwancin damfara a kan intanet. East African Scholars Journal of Education, Humanities and Literature, 7(12), 392–399. https://doi.org/10.36349/easjehl.2024.v07i12.001
Gani Ga Wane...: Kasuwancin Damfara a Kan Intanet
Abu-Ubaida Sani
Department of Languages and Cultures,
Federal University Gusau, Zamfara, Nigeria
Email: official@amsoshi.com
| abu-ubaidallah@fugusau.edu.ng
WhatsApp: +2348133529736
Da
Jibril Yusuf
Department of
Nigerian Languages and Linguistics,
Kaduna State
University, Nigeria
Phone: +2347030399995
Email: yusuf.jibril@kasu.edu.ng
Tsakure
Samuwar intanet da bunƙasar kasuwancin
duniyar intanet ya buɗe wani sabon babin damfara da sunan kasuwanci. An yaudari mutane
masu yawa, cikinsu har da
Hausawa, kuma ana kan yaudarar wasu. Manufar wannan
bincike ita ce, bitar
wasu daga cikin kasuwancin kan intanet na yaudara da suka ritsa da Hausawa
domin kwatanta su da wasu kasuwancin kan intanet da suke da alamar tambaya a
kansu a yau. An yi amfani da bitar ƙunshiyar kafafen
intanet da shafuka da zaurukan sada zumunta na kasuwancin a matsayin dabarar
tattara bayanai. An tantance bayanan tare da samun ƙarin bayani ta
hanyar tattaunawa da Hausawan da suke ganau. Falsafar Hausawa ta gani ga wane
ya ishi wane tsoron Allah ta yi wa binciken jagoranci. Sakamakon binciken ya
nuna cewa, kasuwancin kan intanet na 52u da Anchor waɗanda Hausawa masu yawa suke ciki a yau
suna da zubi da tsari iri ɗaya da wasu kasuwancin damfara da suka taɓa rufewa da kuɗaɗen mutane a wajajen 2020 zuwa 2021. Bugu
da ƙari, binciken ya fahimci cewa, kwaɗayi yana rufe wa mutane ido yadda suke
yaudaruwa da tarkon ‘yan damfara. Daga ƙarshe, binciken
ya ba da shawarwarin da suka haɗa da faɗakar da Hausawan da suke hulɗoɗin kasuwancin kan intanet da su mayar da
hankali wajen samun cikakken ilimin harƙalla kafin shiga
cikinta.
Fitilun Kalmomi: Damfara, Kasuwancin Kan Intanet, Damfarar Kan
Intanet, Duniyar Intanet
Fassarar Kalmomin Fannu
Kirifto – Crypto
Kuɗin Intanet – Cryptocurrency
Jinga - Task ko Mission[1]
Saka Ƙima – Rating
Gayyata - Referral
1.0 Gabatarwa
Hausawa sukan ce “zamani riga ce, saka ta ake yi.” Da alama ‘yan damfara
sukan yi saurin saka rigar duk wani al’amari da zamani ya kawo, su sha gaban
al’umma domin damfarar su. Sukan yi amfani da ƙarancin ilimi da mutane
suke da shi a fannin domin shammatan su da yaudarar su.
A shekarun baya, akwai nau’ukan damfara daban-daban da aka yi wa Hausawa
masu alaƙa da kasuwanci. Ƙasar Hausa za ta daɗe ba ta mance da labaran waɗanda aka damfara da injin bugu kuɗi ba. Ana iya alaƙanta abin da ƙarancin
ilimin yadda ake buga kuɗi a
lokacin da aka fara amfani da kuɗaɗen takarda.[2] Haka kuma, za a daɗe ana labarin “adashen gata” a ƙasar
Hausa. Wannan nau’in
adashe ne wanda ake zuba kuɗi,
sannan a kwashi ninkinsu bayan makwanni biyu ko wata guda (ko wani abu mai kama
da hakan).[3]
Bayan samuwar intanet, a yanzu ana amfani da ƙarancin ilimin[4] da mutane suke da shi
dangane da abin da yake iya yiwuwa da wanda ba ya yiwuwa a kan intanet, domin damfarar al’umma. Ɗaya
daga cikin nau’ukan
damfarar kan intanet ana yin sa ne ta sigar kasuwancin kan intanet. Daga
shekarar 2020 zuwa 2021 an gudanar da manyan damfarar kasuwancin kan intanet da
suka ritsa da Hausawa masu yawa.[5] Abin ya kai a ce an sha
mutane sun warke, amma sai ga shi a shekarar 2024 an sake dawowa da wasu
guda biyu[6] masu zubi da tsari na waɗanda aka damfari Hausawa da su. Wannan ne
kuma ya samar da dalilin gudanar da binciken bisa manufar bitar kasuwancin
damfara na kan intanet da suka gabata, tare da ƙwanƙwance sababbin da suke
kama da su.
1.1 Hanyoyin Gudanar Da Bincike
Kadadar wannan bincike ta taƙaita ne kan nau’ukan damfarar intanet masu alaƙa da
kasuwancin kan intanet. An sake taƙaita kadadar zuwa kasuwancin kan intanet waɗanda Hausawa suke ciki kawai. Ba a taƙaita
kadadar ta fannin yanki ba kasancewar akalar binciken ya fi karkata zuwa
duniyar intanet. A duniyar intanet kuwa, babu wani muhalli da yake da nisa
sakamakon ire-iren kasuwancin sukan samar da zauruka da shafukan intanet waɗanda suke haɗa mutane daga wurare daban-daban.
An samu bayanan rukunin majiya ta farko daga kafafen intanet da shafuka da
zauruka a kafafen sada zumunta, waɗanda
suka shafi kasuwancin kan intanet da ake magana a kansu. An samu ƙarin
bayanai ta hanyar hira da Hausawan da harkokin suka shafa.
An gina binciken a kan falsafar Hausawa ta “gani ga wane ya ishi wane
tsoron Allah.” A bisa wannan falsafa, binciken ya ginu a kan fahimtar cewa, lallai
ba a saran mumini sau biyu a rami ɗaya. Ko da nau’in damfarar kan intanet dangin kasuwanci ba ta ritsa da mutum ba,
to ya dace a ce idan gemun ɗan uwansa ya kama da wuta, to ya shafa wa nasa
ruwa. A bisa wannan
fahimtar ne aka ƙalailaice wasu nau’ukan hadahadar kasuwancin kan intanet guda
biyu (52u da Anchor) waɗanda
suke matuƙar kama da na damfara da suka gabata.
2.0 Bitar
Damfara a Duniyar Intanet
Manazarta da marubuta daban-daban sun
yi ƙoƙarin
bayyana ma’anar damfara. Daga cikinsu akwai Bunza (1994 p. 9) da Maiyama (2008 p. 27). Ma’anonin
da suka bayar ta yi kama da ta Ƙamusun
Hausa na Jami’ar Bayero Sa’id et al. (2006 p. 93) inda duk
suka tafi kan bayyana damfara a matsayin yaudarar da ake yi ta hanyar kwaɗaita
wani abin duniya ga wadda za a damfara. Lura da duka bayanansu, ana iya cewa damfara
hanya ce ta amfani da dabarun yaudara don kwaɗaitar
da wani samun wani abin alfanu dangin kuɗi ko wani
abu mai daraja, domin karɓar wani abu daga gare shi na dindindin.
Binciken da Johnstone (1998) da Franceschini et al. (2023) sun nuna
yadda harkokin damfarar duniyar intanet suke ƙara yawaita. A intanet ana gudanar da damfara nau’uka
daban-daban. Ayyukan Chiluwa et al. (2019) da Ansari (2020) da Cross & Layt (2021) da Abba
(2022) da
Shang
et al. (2023)
sun yi ƙarin haske game da nau’uka
daban-daban na damfarar duniyar intanet.
Wasu daga cikin nau’ukan damfarar kan
intanet sun haɗa da Tatsar Bayanai (Phishing Scams): Wannan ya
shafi tura liƙau ko wata
manhajar damfara domin tatsar keɓantattun bayanai da za a iya amfani da su domin cutar da
mutum ko wasu masu alaƙa da su
kamar yadda bayanan suka fito a ayyukan Gogoi
& Ahmad (2022) da
Garikapati
et al. (2024). Kuo & Tsang (2023) da Ramli et al. (2023) sun yi
bayanin Damfarar Saka Hannun Jari (Investment Scams) wadda take fitowa a
sigar kasuwanci. Ita ce kuma wannan bincike ya mayar
da hankali a kanta.[7]
3.0 An Ci Wawa
An Watse: Damfara a Sigar
Kasuwancin Kan Intanet
Wannan nau’in damfara ya samu ne bayan samuwa da bunƙasar hanyoyin kasuwanci
a duniyar intanet. Tarihin damfara a ƙasar Hausa ba zai manta da tsarin bayar da
kuɗi da karɓar ninkinsu ba yayin da sati ya zagayo, ko
kuma bayan wani lokaci ƙayyadadde.[8] Ana iya cewa wannan salon
gargajiya ne aka sabunta bayan shigowa da bunƙasar intanet. A ƙasa an
kawo bayananin biyar (5) daga cikin ire-iren waɗannan kasuwancin damfara da suka yi marfi
da kuɗaɗen wasu Hausawa. Waɗanda aka tattauna su ne:
b. Insme (2020 – 2021)
c. Uwork (2020 – 2021)
d. Getapp (2020 – 2021)
e. Sha Yanzu Magani Yanzu (Instant Profit Investment)
3.1 MyBonus2u
An fara shi a shekarar: 2020
An rufe shi a shekarar: 2021
Kafar intanet ɗin da suka yi amfani da ita: www.mybonus2u.com
MyBonus2u ya fito da tsarin kasuwancin kan intanet. An bayyana shi a
matsayin kasuwancin da yake ba da dama ga mutane su saka hannun jari. Bayan sun
saka hannun jari, su kuma kamfanin MyBonus2u za su riƙa yi musu talla tare da
sayar musu da kayayyakin zuwa ga kwastomomi masu tarin yawa a kan intanet. Sun
bayyana cewa suna da haɗin
guiwa da manyan kasuwannin kan intanet na duniya irin su Amazon da Alibaba
da eBay da Jumia.[9]
Da farko mutum zai yi rajista a kafarsu, sannan ya sanya hannun jari. Ba a ƙayyade
adadin hannun jarin da mutum zai saka ba. A kullum za a ba shi jerin kayayyaki
waɗanda zai saka musu ƙima
(rating). Wannan jingar ba ta wuce ‘yan mintuna kaɗan.
A kowace rana, mutum zai samu ribar kashi uku (3%) na hannun jarin
da ya saka. Mutum zai iya cire kuɗaɗen da ya saka da kuma
ribarsa a duk lokacin da ya ga dama. Hakan ya sa abin ya bayyana tamkar gaskiya
ga mutane da yawa inda suka ruɗu
da wannan garaɓasar
ribar da ake samu a kullum. Mutane ba sa ko cire ribar da suka samu, saboda
idan suka bar ta, uwar kuɗinsu
zai ƙara
yawa, wanda hakan yana nufin ƙaruwar ribar da za su samu a kullum.
Kamar yadda A. Sani (keɓantacciyar
tattaunawa, 21 ga watan Nuwamba 2024) ya bayyanana “wasu ma a kullum idan suka
samu riba a wurin sana’arsu, sukan saka kuɗin
ne MyBonus2u domin ribar da suke samu ta ƙara yawa.”
A gefe ɗaya
kuwa, akwai tsarin gayyata. Za a ba wa mutum wani kamasho ga duk wani mutumin
da ya gayyato.
Tsokaci
Za a iya lura da cewa, manyan
abubuwa guda biyu ne suka sa wannan kasuwancin damfara ya yaɗu sannan ya samu karɓuwa sosai a tsakanin Hausawa.
Dabarun kuwa su ne:
1. Tsarin da
ya bayar da damar cire kuɗi a duk lokacin da ake so ya
gina yarda a zukatan masu saka hannun jari.
2. Tsarin
bayar da kamasho sakamakon gayyata ya ƙara
dasa yarda ga waɗanda za a gayyato tare da
zaburar da mutane domin yin gayyatar.
3.2 Insme
An fara shi a shekarar 2020
An rufe shi a shekarar 2021
Sun yi amfani da kafar intanet ta
www.apps.insmeapp.com
Daga baya sun koma www.app.xx00xx00.com
An gina wannan harƙalla
kan cewa fitattun mutane (celebrities) suna bayar da kwangila ga kamfanin Insme
domin kamfanin ya sama musu jinjina da tsokaci ga abubuwan da suke ɗorawa a kafafen sada
zumunta.[10]
Waɗanda suka yi
rajistar wannan kasuwanci, jingar da aka riƙa ba su ita ce yin jinjina da tsokaci ga
abubuwan da aka ɗora a
kafafen sada zumunta. Farko an fara da Instagram. Daga baya aka haɗa har da Facebook.
Yayin yin rajista, akwai buƙatar
mutum ya saka wasu kuɗaɗe. Kuɗaɗen da mutum zai saka sun danganta da matakin
(level) da yake so ya samu. Suna da mataki na ɗaya
(1) zuwa na tara (9). Kowane mataki sukan kira shi da ‘Insme’ (ke nan
suna da ‘Insme 1’ zuwa ‘Insme 9’). Suna kiran jingar da ake gudanarwa da suna ‘mission.’
A jadawali na 1 da yake ƙasa, an bayyana yadda tsarin yake:
Jadawali Na 1: Tsarin
Rajistar Insme
Mataki (Level) |
Kuɗin
Rajista (Subscription Fee) |
Adadin Jinga a
Kowace Rana |
Kuɗin
Kowace Jinga |
Insme 1 |
₦1,680 |
3 |
₦28 |
Insme 2 |
₦6,888 |
5 |
₦69 |
Insme 3 |
₦62,888 |
25 |
₦125 |
Insme 4 |
₦148,888 |
38 |
₦195 |
Insme 5 |
₦298,888 |
70 |
₦213 |
Insme 6 |
₦638,888 |
290 |
₦256 |
Insme 7 |
₦1,488,888 |
290 |
₦256 |
Insme 8 |
₦2,988,888 |
580 |
₦258 |
Insme 9 |
₦6,388,888 |
1238 |
₦258 |
Madogara: Kafar Insme (www.apps.insmeapp.com) da sanarwa a
kafafen sada zumunta
Idan aka nazarci jadawali na 1 da
yake sama, za a iya kula da cewa, an gina harƙallar ne a kan tsarin “iya kuɗinka, iya shagalinka.” Iya
adadin kuɗin da mutum
ya saka, shi yake nuni da adadin jinga da za a ba shi a kowace rana, da kuma kuɗin da za a biya shi ga
kowace jinga.
Kowane tsarin mataki da aka saya
yana yin esfaya ne a cikin kwanaki sittin (60). Da zarar kwanaki sittin sun
cika, to za a cire rajistar da mutum ya yi. Ba zai iya sake samun sababbin
jinga ba har sai idan ya sake yin rajista.
Shi ma Insme yana da tsarin
gayyata. Idan mutum ya yi gayyata, to zai riƙa samun kamasho a duk lokacin da wanda ya
gayyata ya kammala wata jinga. Wannan yana nuna cewa, yawan kamashon da zai
samu ya danganta da adadin hannun jari (kuɗin
rajista) da wanda ya gayyata ya saka. Bugu da ƙari, gayyata a Insme ya kasance cikin
tsarin matakai biyu kamar haka:
a. Gayyata a Mataki Na 1 (Level 1 Referral): Waɗannan su ne waɗanda mutum ya gayyata kai
tsaye.
b. Gayyata a Mataki Na 2 (Level 2 Referral): Waɗannan su ne waɗanda mutanen da mai gayyatar farko ya gayyato su suka gayyato.[11]
Da suka
tashi guduwa sun yi marfi da mutane da yawa. Wasu kuɗin aro suka saka a ciki,
wasu kuma sun saka kuɗin
gado na mutane. Wasu kuma kuɗin
adashe, wasu har bashin banki suka ci. A. Sani (keɓantacciyar
tattaunawa, 21 ga watan Nuwamba 2024) da M.M. Manga ((keɓantacciyar tattaunawa, 24 ga watan Nuwamba 2024).
3.3 Uwork
An fara yin sa a ƙarshen
shekarar 2020.
An rufe a farkon shekarar 2021.
Sun yi amfani da wannan a
matsayin kafar intanet ɗinsu: www.uwork.com.ng
Sun fito a matsayin kamfanin da
suke dillancin kayayyakin manyan kamfanoni da kasuwannin kafafen intanet. Sun
nuna cewa, suna da haɗin guiwa da kasuwannin kan
intanet irin su Jumia. A kullum za su ba wa waɗanda suka yi rajista tallace-tallace domin su ɗora a kafafen sada zumunta irin su Facebook da Instagram.
Suna da tsarin mataki-mataki har
guda uku. Kamar dai yadda aka yi a Insme, mutum zai biya kuɗi ne domin sayen mataki mai daraja. A kowane mataki mutum
yake, talla guda biyu (2) za a ba shi a rana. Abin da ya bambanta su shi ne,
iya darajar matakin da mutum yake, shi yake nuni ga kuɗin da za a biya shi ga duk tallar da ya yi. Ga matakan kamar
haka:
a. VIP 1: Ana sayan sa ne a kan dalar Amurka goma sha biyar
($15). Kuɗin da ake biya ga kowane talla a
wannan mataki shi ne dalar Amurka sifili da ɗigo
shida ($0.6).
b. VIP 2: Ana sayan sa ne a kan dalar Amurka ɗari da hamsin ($150). Kuɗin
da ake biya ga kowane talla a wannan mataki shi ne dalar Amurka uku ($3).
c. VIP 3: Ana sayan sa ne a kan dalar Amurka ɗari uku ($300). Kuɗin da ake biya ga kowane talla a
wannan mataki shi ne dalar Amurka biyar da ɗigo
biyar ($5.5).
Shi ma wannan yana da tsarin
gayyata. Duk wanda ya yi gayyata, to za a biya shi garaɓasar
gayyata (initial referral bonus). Yawan abin da za a biya shi ya danganta da
hannun jarin da wanda ya gayyata ɗin ya saka. Bayan wannangaraɓasar gayyata, akwai kuma kamasho da
za a ba wa wanda ya yi gayyata a duk lokacin da wanda ya gayyata ya kammala
wata jinga.
Waɗanda aka gayyata sukan kasance
cikin mataki biyu, kamar haka:
i.
Mataki Na 1 (Level 1): Waɗannan
su ne waɗanda mai akawun ya gayyata kai
tsaye.
ii.
Mataki Na 2 (Level 2): Waɗannan
su ne waɗanda mai akawun ba kai tsaye ya
gayyato su ba. A maimakon haka, ‘yan Mataki Na 1 da ya gayyato ne suka
gayyato su.
Kamashon da ake samu daga gayyata a Mataki Na 1, ya
ninka wanda ake samu daga gayyata a Mataki Na 2.
Sun yi wani takun yaudara a
daidai lokacin da za su ‘ci wawa su watse.’ Asali suna amfani ne da
Flutterwave (https://www.flutterwave.com)
da Paystack (https://www.paystack.com) a
matsayin hanyar hadahadar kuɗi
da biyan kwastomomi. Daf da lokacin guduwarsu, sai suka kawo hanyar biyan kuɗi nasu na kansu mai suna Uworkpay (www.uworkpay.com). Daga nan kuma sai suka ce
kwastomomi sun yi musu yawa. Suka nuna cewa, bankuna suna ba su matsala wajen
gudanar da hadahadar
kuɗaɗen
kwastomominsu. Sun bayyana cewa, saboda a shawo kan matsalar, sun ninka kuɗin yin rajista ga sababbin kwastomomi, sannan. Bugu da ƙari, sun yi ƙarin kuɗi ga tsofaffin masu akawun wanda kowa sai ya biya kafin ya
ci gaba da
hadahadar kasuwancin. Mutane da yawa sun sanya kuɗin
da aka buƙata. Daga
nan kuma, kamfanin Uwork ya yi ɓatar dabo!
3.4 Getapp
An fara shi a ƙarshen
shekarar 2020.
An rufe shi a farkon shekarar
2021.
Sun yi amfani da wannan kafar
intanet ɗin: www.getapp666.com
Tsarin Getapp kusan daidai
yake da na Insme. Yana da tsarin biyan mutane yayin da suka yi jinjina a
wasu abubuwan da aka ɗora a kafafen sada zumunta. Bugu
da ƙari, yana da tsarin gayyata iri ɗaya da na Insme. A ƙasa an kawo matakan rajistarsu a cikin jadawali.
Jadawali Na 2: Tsarin
Rajistar Getapp
Mataki (Level) |
Kuɗin
Rajista (Subscription Fee) |
Adadin Jinga a
Kowace Rana |
Kuɗin
Kowace Jinga |
VIP 1 |
₦20,000 |
5 |
₦266.6 |
VIP2 |
₦50,000 |
10 |
₦333.3 |
VIP 3 |
₦100,000 |
15 |
₦444.4 |
VIP 4 |
₦200,000 |
20 |
₦666.6 |
VIP 5 |
₦500,000 |
25 |
₦1333.3 |
Madogara: Kafar Getapp (www.getapp666.com) da sanarwa a kafafen
sada zumunta
A cikin jadawali na 2 da yake
sama, za a iya kula da cewa, Getapp sun yi amfani da VIP (VIP 1 zuwa VIP
5) a maimakon Insme (Insme 1 zuwa Insme 9).
3.5 Sha Yanzu Magani Yanzu
(Instant Profit Investment)
Bayan misalan kasuwancin kan
intanet na damfara da aka tattauna a sama, akwai wani nau’in da duk ya fi waɗannan alamun rashin gaskiya. Shi ne nau’in kasuwancin kan
intanet wanda yake da tsarin sha yanzu magani yanzu. Ana gabatar da shi
ne a matsayin kasuwancin da mutum zai sanya hannun jari, sannan a ninka masa
uwar kuɗin cikin awanni uku (3) zuwa
ashirin da huɗu (24) kacal!
An fi amfani da akawun ɗin kafafen sada zumunta da aka
yi wa kutse wajen yaɗa wannan damfara. Yayin da aka
yi kutse a akawun ɗin wani mutum mai mutunci, za a
yi amfani da yardar da al’umma suka yi masa domin a yaudari waɗanda ba su farga ba. Ana yawan amfani da akawun ɗin mutane na Facebook da WhatsApp domin yaɗa wannan damfara.
4.0 Mai Rabon Shan Duka, Ba Ya Jin Bari
Tamkar dai ka ce mai hali ba ya
sauya halinsa, ko kuma komai aka yi da jaki sai ya ci kara, a
shekarar 2024 ɗin nan an sake fito da wasu nau’o’in kasuwanci wanɗanda
suke da zubi iri ɗaya da waɗanda aka yi bayani a sama, wanɗanda
aka kira da suna 52u da kuma Anchor.
4.1 52u
An fara gudanar da shi a shekarar 2024.
Kafar intanet da suke amfani da ita: www.52u.today
Tushe (a iƙirarinsu):
Malesiya
Ofishinsu a Kaduna: Constitution Road, 2nd Floor, KC Holding
Building, Opposite Shema Filling Station, Kaduna
Manufa (a iƙirarinsu):
Yaƙi da talauci da kuma bunƙasa dogaro da kai.
4.1.1 Tsarin 52u
52u yana da tsarin yin rajista. Matakan rajistarsa guda uku.
Yayin da mutum ya yi rajista, sannan ya biya kuɗi, to 52u za su ba shi aron jari
wanda za su saka masa a akawun ɗinsa domin gudanar da kasuwanci
da shi. Yawan kuɗin da za su saka masa, ya
danganta da matakin rajista da ya yi. Matakan rajistan su ne:
a.
Basic – dalar Amurka ashirin ($20)
b.
Silver – dalar Amurka hamsin ($50)
c.
Gold – dalar Amurka ɗari biyu da hamsin ($250)
Duk wanda ya ya yi rajistar matakin Basic, to za su
ba shi dalar amurka ɗari uku da saban’in da biyar
($375). Wannan bashi zai tsaya a akawun ɗinsa ne, ba zai iya fita ba. 52u
ne za su yi amfani da kuɗin domin yi masa kasuwanci da
su. Kasuwancin an gina shi ne a kan na’urantaccen tsari (automatic). A bisa
haka, mutum ba ya buƙatar yin
komai. Kasuwancin da kansa zai gudanar da kansa.
A kowane wata mutum zai samu ribar da ta kai kimanin dalar
Amurka sittin da bakwai ($67). Da zarar ya fara samun wannan ribar, za a riƙa cire kuɗin da aka ba shi ba shi (wato $375) har zuwa lokacin da zai
biya bashin duka. Idan ya kammala biyan bashi, to nan ne kuma zai fara cire
ribar domin cin gajiyarsu. Mafi ƙarancin
abin da za a iya cirewa shi ne dalar Amurka hamsin ($50).
Shi ma yana da tsarin gayyata. Duk wanda ya gayyato wani, to
zai samu kamasho.
4.2 Anchor
Shekarar Farawa: 2024
Kafar Intanet: https://anchorit.live
Harƙallar Anchor ta haɗa
abubuwa daban-daban. Da farko dai suna da tsarin rajista mai azuzuwa biyu. Wani
abu kuma shi ne, duk rajistar da mutum ya yi, akwai wata garaɓasa
da za a ba shi. Ga yadda abin yake:
Jadawali Na 3: Tsarin Rajistar Anchor
Tsari |
Kuɗin Rajista |
Garaɓasa |
Silver |
₦6,000 |
₦6,200 |
Pro |
₦8,500 |
₦7,500 |
Madogara: Tattaunawa[12]
Wani abin lura shi ne, mutum ba zai iya
cire garaɓasar da za a ba shi ba. A maimakon haka, za a ajiye su ne
a cikin akawun ɗinsa, har sai sun taru. Za su taru ne ta hanyar sauran
jinga da zai riƙa gudanarwa
a kan akawun ɗin. Wanda yake Silver sai kuɗinsa
sun kai naira dubu talatin da takwas (₦38,000)
kafin ya iya fitarwa. Wanda yake Pro kuwa, sai sun kai dubu arba’in da
takwas (₦48,000).
Jingar da ake gabatarwa suna da yawa.
Sukan kasance cikin tsarin wasannin kan intanet (online games) da kuma kallon
bidiyoyi da kuma tsarawa da ɗora bidiyoyin tallata harƙallar Anchor a kan intanet. Bayan haka, akwai nau’ukan
jingar da danna kansu kawai ake buƙatar yi.
Wanda yake Silver dole ne ya hau ya danna da kansa. Wanda yake Pro kuma,
kwamfuta za ta riƙa danna
masa. Sauran ɓangarorin da ake samun kuɗi
daga gare su sun haɗa da barin kuɗi masu yawa
a akawun ba tare da an cire ba, da shiga gasa da sauransu.
Bayan waɗannan,
akwai tsarin gayyata. Idan mai Silver ya yi gayyata, za a ba shi naira dubu
biyar da ɗari biyu (₦5,200). Idan Pro ne kuma, za a ba shi naira dubu bakwai
da ɗari biyu (₦7,200). Garaɓasar gayyata ana cire su ne a ranakun Litinin da Alhamis
daga ƙarfe tara zuwa goma sha ɗaya
na safe (9:00am – 11:00am). Mafi ƙarancin kuɗin
da mutum zai iya cirewa shi ne dubu goma (₦10,000).
5.0 Hannunka
Mai Sanda
Akwai muhimman abubuwa da ya kamata a
lura da su dangane da 52u da kuma Anchor.
a. Yana da kyau a lura da cewa, 52u da Anchor suna
da zubi da tsari ne irin na kasuwancin kan intanet na damfara da suka gudu da
kuɗaɗen Hausawa a baya. Za a iya lura da cewa, duk nau’ukan
kasuwancin kan intanet na damfara suna ƙoƙarin yin amfani da “yarda” wajen yaudarar mutane. Tsarin gayyata shi ne baban
makamin gina yarda da suka yi amfani da shi.
b. An lura da
cewa, kafafen intanet ɗinsu ba sa ɗauke da bayanan da ya kamata kasuwancin gaskiya ya ɗauka. Kafar 52u (https://www.52u.today) kallonta kaɗai zai saka shakku a zuciyar wanda ya san kasuwannin duniyar
intanet. Kafar ba ta tsaru ba, ta yadda har hoton shafin farko (homepage
background image) ya ɓoye ƙunshiyar kafar (menu bar).
Hoto Na 1: Hoton shafin farko na kafar 52u ya ɓoye ƙunshiya
(menu)
Madogara: Kafar
52u (https://www.52u.today)
c. Duka
kafafen biyu ba su da bayanan tuntuɓa. ko Anchor (https://anchorit.live) da ya kawo shafin, lambobin
WhatsApp kawai aka sanya guda biyu.
d. Duka
kasuwancin biyu an tsara su bisa wani salon da ɗorewarsu
zai yi wahala. Dalili kuwa shi ne, suna da riba mai yawa wadda ba za a iya
gamsasshen bayanin tushensu da ɗorewarsu ba.
6.0 Sakamakon Bincike
Bayan nazartar kasuwancin kan intanet na damfara guda huɗu da suka rufe da kuɗin Hausawa tare da ɗora 52u da Anchor a faifan nazari, binciken ya gano abubuwa
kamar haka:
1. Hausawa da
dama da suke shiga harkokin kasuwancin duniyar intanet suna shiga ne kawai ba
tare da ilimin abin ba.
Ba sa yin ƙwaƙƙwaran binciken sanin yadda
lamuran suke. Hakan yana jefa su cikin hasara da kuma yin da na sani.
2. Akwai
Hausawa masu yawa da suke saka zalama da kwaɗayi
a harkokinsu na kasuwancin kan intanet. Hakan yana sa a yi saurin yaudarar su
da harkokin damfara ta hanyar kwaɗaita musu wata riba da za su samu
cikin sauƙi da
sauri.
3. Gwamnati da
hukumomin da abin ya shafa ba sa ɗaukar matakan da ya kamata da
wuri dangane da nau’ukan kasuwancin kan intanet na damfara.
6.1 Shawarwari
Dangane da sakamakon da wannan bincike ya samu, takardar ta
fitar da wasu shawarwari kamar haka:
1. Akwai buƙatar Hausawa da suke shiga hulɗoɗin neman kuɗi a kan intanet su riƙa
neman shawarwari daga ƙwararru
a harkar, waɗanda suka ga jiya suka ga yau.
Wannan ya haɗa da neman shawarwari da
karance-karance da kuma shiga azuzuwan da ake koyon nau’uka daban-daban na
hadahadar kasuwancin duniyar intanet.
2. Yana da
matuƙar muhimmanci ga masu neman kuɗi a kan intanet da su kauce wa zalama da kwaɗayi waɗanda za su iya rufe musu ido
daga hangen gaskiya. Saka wa rai kwaɗayi shi ke sa ‘yan damfara su yi
galabar yaudarar mutum. Dole ne Hausawa ‘yan kasuwan kan intanet su tuna cewa,
babu abin da yake samuwa cikin sauƙi.
Duk wata harkar da take kawo kuɗin cikin matuƙar sauƙi, to akwai buƙatar yin bincike sosai game da
ita.
3. Ya kamta
gwamnati da hukumomin da abin ya shafa su riƙa bincike dangane da ire-iren waɗannan kasuwanci. Idan har gwamnati za ta iya gindaya
takunkumai da za su kawo cikas ga ‘yan ƙasa
a hadahadar kuɗaɗen
intanet (alhali ana gudanar da su ne a kasuwannin kan intanet da ƙasashen duniya suka aminta da
su), to haƙiƙa ya kasance tamkar rashin
adalci ne idan ta nuna halin ba-ruwana game da nau’ukan kasuwancin da suke da alamar tambaya. Gwamnati da
hukumomin da abin ya shafa za su iya taka rawa wajen dakatar da ire-iren waɗannan kasuwancin damfara cikin gaggawa. Da farko za su iya
amfani da ƙarfin iko
wajen taka musu birki. A ɓangare ɗaya kuwa, za su iya yaɗa faɗakarwa a duk kafafen da suka kamata domin ‘yan ƙasa su faɗaka.
6.2 Kammalawa
Wayewar zamani da ilimin da aka samu dangane da wasu
nau’ukan damfarar da aka yi a baya sun sa a yanzu ba a iya yin nasara ta amfani da hanyoyin damfara
na gargajiya. Duk da haka, ‘yan damfara a kullum idanunsu a buɗe suke.
A kullum sukan fito da sabababbin hanyoyin damfara, tamkar dai su ce wa al’umma
“in kun iya ruwa, ba ku iya taɓo ba.” Ya rage wa Hausawa su yi karatun
ta-nitsu dangane da duk wani sabon al’amari da zamani ya kawo wanda yake
da alamun tambaya. Wannan kuwa ko kaɗan bai kamata ya zama dalilin
guje wa duk wani cigaban da zamani ya kawo ba. Abin da ya kamata kawai shi ne a
yi bincike dangane da duk wani sabon ilimi domin wani zomon a sabara ake
barin sa.
Manazarta
Abba, A. (2022, April 13). Yadda ’yan damfara suka wawura kuɗaɗen
jama’a ta manhajarsu ta SWIM. RFI. https://www.rfi.fr/ha/shirye-shirye/kasuwanci/20220413-yadda-yan-damfara-suka-wawura-kudaden-jama-a-ta-manhajarsu-ta-swim
Abubakar, A. S. (2007, March 1). Dangantakar intanet da harkokin rayuwa.
Aminiya.
Ansari, A. (2020). From the scammer perspective: Predispositions towards
online fraud motivation and rationalization [Master’s thesis, Purdue
University, Purdue University Graduate School Theses and Dissertations]. https://doi.org/10.25394/PGS.12725099.V1
Bunza, A. M. (1994). Damfara Da 419 A Bahaushiyar Al’ada:(Nazarin Nasonsu
da Damabalarsu A Rubutattun Ƙagaggun
Labaran Hausa) [Takarada da aka gabatar a taron ƙara wa juna sani a jami’ar
Usmanu Danfodiyo, Sakkwato].
Chiluwa, I., Ovia, E., & Uba, E. (2019). Attention
beneficiary...!": Assessing types and features of scam emails. In Handbook
of Research on Deception, Fake News, and Misinformation Online (pp. 369–386).
IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-8535-0.ch022
Couture, J. (2024, March 12). Lessons learned at Microsoft: Five steps you
can take to reduce your ransomware risk. Microsoft Inside Track Blog. https://www.microsoft.com/insidetrack/blog/lessons-learned-at-microsoft-five-steps-you-can-take-to-reduce-your-ransomware-risk/
Cross, C., & Layt, S. (2021). Tainted love: A systematic literature
review of online romance scam victimization. International Journal of Cyber
Criminology, 15(1), 17–33. https://doi.org/10.5281/zenodo.4521570
Franceschini, I., lI, L., & Bo, M. (2023). Compound capitalism: A
political economy of Southeast Asia’s online scam operations. Critical Asian
Studies, 55(4), 575–603. https://doi.org/10.1080/14672715.2023.2268104
Gana, M. A. (2020). Cikkaken Bayani Yadda Ake Samun Kudi A Yanar Gizo
(Internet) Cikin Sauki. https://duniyanfasaha.guidetricks.com/2019/02/cikkaken-bayani-yadda-ake-samun-kudi-a-yanar-gizo.html
Garikapati, C. S., Akula, R., Garlapati, D. R., Reddyvari, V. R., &
Patel, P. (2024). Phishing detection: A multilayer approach to scale down
phishing. 12(4), 601–608. https://doi.org/10.22214/ijraset.2024.59828
Gogoi, B., & Ahmad, T. (2022). Phishing and fraudulent email detection
through transfer learning using pre-trained transformer models. 2022 IEEE
INDICON International Conference, 1–6. https://doi.org/10.1109/INDICON56171.2022.10040097
Johnstone, P. (1998). Serious white collar fraud: Historical and
contemporary perspectives. Crime, Law and Social Change, 30(2), 107–130. https://doi.org/10.1023/A:1008349831811
Kuo, C. H., & Tsang, S. S. (2023). Constructing an investment scam
detection model based on emotional fluctuations throughout the investment scam
life cycle. Deviant Behavior, 45(2), 204–225. https://doi.org/10.1080/01639625.2023.2244115
Li, Z., & Liao, Q. (2021). Game theory of data-selling ransomware.
Journal of Cyber Security and Mobility, 10(1), 65–96. https://doi.org/10.13052/jcsm2245-1439.1013
Maiyama, U. H. (2008). Sata a zamantakewar Hausawa: Nazarin waƙoƙin ɓarayi
na Muhammadu Gambo Fagada [Kundin digiri na uku da ba a wallafa ba]. Usmanu
Danfodiyo University, Sokoto.
Ramli, R., Muda, S., Kasim, E. S., Kasim, N., Ismail, N., & Mohd Padil,
H. (2023). Examining the relationship between social media and intention to
invest in investment scams among students. Information Management and Business
Review, 15(4(SI)I), 387–393. https://doi.org/10.22610/imbr.v15i4(SI)I.3613
Sa’id, B., Ƙaraye, M.,
Yalwa, L. Ɗanladi, Daba, A. H., Bichi, A. Y., Rufa’i,
A., Kafin Hausa, A. U., Sani, S., & Musa, A. (2006). Biɗa.
In Ƙamusun Hausa (p. 499). Cibiyar Nazarin
Harsunan Nijeriya, Jami’ar Bayero, Kano.
Sani, A.-U. (2022). Zamani zo mu tafi: Al’adun Hausawa a duniyar intanet
[Kundin digiri na biyu da ba a wallafa ba, Usmanu Danfodiyo University,
Sokoto]. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.24862.61764
Sani, A.-U., ’Yankara, M. M., & Baba, N. (2023). Kasuwanci a duniyar
intanet: Ƙalubalen Hausawan ƙarni na 21. Yobe Journal of Language, Literature and
Culture, 11, 224–253.
Shang, Y., Wang, K., Tian, Y., Zhou, Y., & Liu, S. (2023). Theoretical
basis and occurrence of internet fraud victimisation: Based on two systems in
decision-making and reasoning. Frontiers in Psychology, 14. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1087463
Singh, E., & Tanwar, S. (2024). Fake review identification using
machine learning. 2024 International Conference on Computer, Communication, and
Sustainable Engineering (IC3SE), 582–587. https://doi.org/10.1109/ic3se62002.2024.10593369
’Yartsakuwa, U. D. (2017). Zumunci a yanar gizo: Harshen sadarwa tsakanin
matasa a shafin Whatsapp. [Kundin digiri na ɗaya
da ba a wallafa ba]. Usmanu Danfodiyo University, Sokoto.
[1]
Wani aiki da kamfani yake ba wa ɗan
kasuwa ko mai hadahadar kuɗin
intanet wanda idan ya kammala zai samu ladar aikin, ko da ta hanyar biyan kuɗi ko kuma maki ko kadarar
intanet.
[2] Da
wannan jahilcin al’ummar lokacin ne ‘yan damfara suka yi amfani domin cimma
muradunsu. Waɗanda aka yaudara kuma kwaɗayi ya rufe musu idanu. Suka kasa tambayar kansu dalilin da
zai sa mai injin kuɗi ya sayar da shi a maimakon ya
yi ta buga wa kansa.
[3]
Yadda har yanzu hoton damfarar nan yake fitowa a adabin Bahaushe shaida ce ta
tasirinsa. Shiri mai dogon zango na Daɗin
Kowa (wanda Arewa24 take kawowa) an nuna yadda Malam Barau ya yi irin wannan
damfarar.
[4]
Har yanzu bincike cikin harshen Hausa dangane da intanet ba su yawaita ba. Duk
da haka, ana ci gaba da gudanar ba bincike game da intanet a matakai
daban-daban (Abubakar, 2007; Gana, 2020; Sani, 2022; Sani et al.,
2023, 2023; ’Yartsakuwa, 2017).
[5]
(i) MyBonus2u (2020 – 2021) da (ii) Insme (2020 – 2021) da (iii) Uwork (2020 –
2021) da (iv) Getapp (2020 – 2021)
[6]
(i) 52u da (ii) Anchor
[7]
Sauran nau’ukan damfarar kan intanet sun haɗa da Manhajar Fansa
(Ransomeware) kamar yadda suka fito a ayyukan Li & Liao (2021) da Couture (2024). Akwai kuma damfarar da ta
shafi Tsokacin Boge (Fake Reviews and Endorsements) kamar yadda Singh & Tanwar (2024) ya kawo.
[8] A.R.
Ɗangulbi
(keɓantacciyar
tattaunawa, 25 ga watan Nuwamba 2024) ya bayyana yadda aka gudanar da irin
wannan damfara a garin Gusau. Sun zo da kamfanin saka hannun jari mai suna Oil
and Gas. Sun zauna a Tudun Wada cikin garin Gusau (wajajen 2005). A.R.
Bakura (keɓantacciyar
tattaunawa, 25 ga watan Nuwamba 2024)
ya bayyana makamancin wannan da aka gudanar a shekarar 1990 a Mafara, a lokacin
Sarkin Mafara Mai Martaba Muhammadu Barno. Sun zo da kamfani mai suna Ba
Sata.
[9]
Yana da kyau a fahimci cewa, waɗannan suna daga cikin manyan
kasuwannin intanet na duniya. Ana iya duba su kai tsaye ta hanyar shiga liƙau ɗinsu: Amazon (https://www.amazon.com); Alibaba (https://www.alibaba.com); eBay (https://www.ebay.com); Jumia (https://www.jumia.com).
[10] Haɗakar jinjina da tsokaci da kuma rabawa (sharing) na
abubuwan da ake ɗorawa a kafafen intanet, shi ake
kira da ‘engagment.’
[11]
Ma’ana a nan ita ce, idan Sallau ya gayyato mutane uku, to kowanne daga cikin
mutane ukun yana mazaunin Gayyatar Mataki Na 1 ne a gare shi. Idan kuma
wani daga cikin su ukun ya gayyato wasu mutane, to mutanen da ya gayyato ɗin suna matsayin Gayyatar Mataki Na 2 ga Sallau.
[12] S. Muhammad (keɓantacciyar
tattaunawa, 24 ga watan Nuwamba 2024)
0 Comments
ENGLISH: You are warmly invited to share your comments or ask questions regarding this post or related topics of interest. Your feedback serves as evidence of your appreciation for our hard work and ongoing efforts to sustain this extensive and informative blog. We value your input and engagement.
HAUSA: Kuna iya rubuto mana tsokaci ko tambayoyi a ƙasa. Tsokacinku game da abubuwan da muke ɗorawa shi zai tabbatar mana cewa mutane suna amfana da wannan ƙoƙari da muke yi na tattaro muku ɗimbin ilimummuka a wannan kafar intanet.