Ticker

6/recent/ticker-posts

Zamfarci Da Rabe-Rabensa (3)

Kundin Binciken Neman Digirin Farko (B.A Hausa) Wanda Aka Gabatar A Sashen Harsuna Da Al’adu Jami’ar Tarayya Gusau.

Zamfarci Da Rabe-Rabensa (3)

NA

AHMAD MUHAMMAD KABIR

Zamfara
 

BABI NA BIYU

TSARIN GABATAR DA AIKI

 

2.0 SHIMFIƊA

Da sunan Allah mai rahama mai jinƙai. Godiya ta tabbata ga ubangijin talikai mai kowa mai komai a nan za a gabatar da wannan babi na biyu tare da bayyanawa a taƙaice abubuwan da ya kamata a nazarta a cikin wannan babi, waɗanda suka haɗa da bitar ayukkan da suka gabata. Haka kuma idan aka nutsa a cikin babin an dubi rubutattun littafai, bugu da ƙari an dubi maƙalu tare da kundayen bincike domin ƙara wa aikin armashi.

 

2.1 BITAR AYUKKAN DA SUKA GABATA

Harshen Hausa, harshe ne mai faɗin gaske musamman a fagen nazari, wanda ya ƙunshi ɓangarori uku, muhimmai; akwai ɓangaren nazarin harshe da ɓangaren nazarin al’adu da kuma ɓangaren nazarin adabi. A wannan aikin za a yi tsokaci a kan abin da ya shafi harshe. Idan za a yi tsokaci a kowane ɓangare to ya zama dole a yi bitar ayukan da suka gabata domin samun haske ga abin da ake son a yi magana a kai.

 

An gudanar da ayuka da yawa waɗanda suke da kama da wannan aikin. Wasu daga cikin waɗannan ayuka da aka ci karo da su sun haɗa da:

 

2.2 RUBUTATTUN LITTAFAI

A cikin nazarin littattafai an duba littafai da dama da za su ƙara mana haske domin gudanar da wannan aikin, kaɗan daga ciki sun haɗa da;

Mukhtar A.B (2017) Hausa da “Karorinta” a cikin littafin ya yi bayanin Karin harshen Hausar Zamfarci da al’ummar Hausawa mazauna Zamfara suke amfani da ita. Wannan aiki yana da kama da wannan bincike da za a yi mai taken “Zamfarci da Rabe-Rabensa”.

 

Abdullahi G. (2005) a cikin littafinsa babi na biyu ya yi bayani a kan ma’anar karin harshe, bai tsaya a nan ba, marubucin ya yi bayani a kan ire-iren kare-karen harshen Hausa. Wannan aiki ya yi kama da wannan aikin da za a gudanar. Alaƙar aikin da wanda ake gudanarwa shi ne, tarayya a Karin harshe, domin wannan aikin zai nazarci Zamfarci da rabe-rabensa.

 

Zarruƙ da wasu (2010) sabuwar Hanyar Nazarin Hausa sun yi bayanin harshe da kare-karensa. Ahmadu Bello (1992), Kare-karen Harshen. Wannan aiki nasu yana magana game da kare-karen harshen Hausa, yana da alaƙa da wannan bincike mai taken “Zamfarci da Rabe-Rabensa” domin shi ma karin harshen Hausa ne.

 

2.3 MUƘALU

Masana da dama da ɗalibai ‘yan’uwana sun yi rubuce-rubuce da dama a kan abin da ya shafi kare-karen harsuna. Saboda haka an samu maƙalu masu daman gaske a kan kare-karen harsuna, musamman karin harshen Zamfarci da rabe-rabensa. A nan za a dubi waɗansu maƙalu daga cikinsu waɗanda suka yi kama da wannan aikin.

Halidu (2016) ya bayyana ma’anar harshe da muhimmancinsa ta  fuskokin sadarwa, tattalin arziki da al’ada da yaɗa addini da siyasa. Ya kuma yi bayanin irin Hausar Zamani (wato irin Karin Harshen Zamani).

 

Alaƙar wannan aiki da wanda ake gudanarwa ita ce karin harshen zamani da ya yi magana domin marubucin ya taɓo ire-iren kare-karen harshen Hausa wanda yake da alaƙa da wannan aiki na nazarin karin harshen Zamfarci da rabe-rabensa.

 

Hashim (2015) ya yi tsokaci a kan yadda al’ummar Hausawa mazauna yankin masarautar Gumel suke Hausar su, musamman wajen kore magana. Wannan yana da mukusanciyar alaƙa da aikin nazarin karin harshen Zamfarci da rabe-rabensa domin marubucin ya yi nazarin karen harshen Gumalanci ne da mutanen Gumel ke yi, inda marubucin ya haskaka irin abubuwan da aka yi amfani da su wajen wannan bincike.

 

Fadama (2012) Marubucin ya yi bayanin a kan ‘yanayi da tsarin musayar gurbi a Karin harshen Zamfaranci”. Wannan aikin yana da kama da wannan mai taken Zamfarci da rabe-rabensa, domin ya fito da kalmomin karin harshen Zamfaraci ƙarara.

 

2.4 KUNDAYEN BINCIKE

Za a duba kundaye iri daban-daban domin gano irin gudummuwar da suka bayar, a game da karin harshen Zamfarci. An lura cewa ta haka ne za a iya samun ainihin cikakkun bayanai a kan wasu ayukan da suka rigaya suka shuɗe, sannan ana ganin ta haka ne za a iya gano irin nasara ko gudummuwar da suka bayar a cikin bincikensu sannan kuma shi wannan aiki ya san inda zai ɗora domin ƙarin bunƙasa iri-irin wannan nazari.

 

Bugu da ƙari, har kullum masana suna bunƙasa fagen ilimi ne ko nazari yayin la’akari da ayukan da aka rigaya aka yi a wannan fagen da nufin bunƙasa shi, musamman ta fuskar kawo sababbin abubuwa ko gyare-gyare a inda ake da buƙatar haka.

 

Yakasai (1999) a kundin digiri na uku mai taken “Hausar kan iyaka; nazari a kan Hausar Illela da Ƙonni (Janhuriyar Nijar)” Wanda ya gabatar a Sashen Nazarin Harsunan Nijeriya na Jami’ar Bayaro, Kano. A wannan aiki ya nazarci yadda ɗaiɗaikun harsuna da kare-karen harshe da ke haɗuwa a kan iyaka ta Illela da Ƙonni (Jamhuriyar Nijar) kan samar da wani karin harshe na daban. A cikin aikin ya yi nazari a kan tasirin wasu harsuna kan wasu sanadiyar haɗuwarsu wuri ɗaya da kuma abin da dangantakar ta su ta haifar na sauyi a cikin harshen Hausa. Alaƙar wannan aiki ita ce tarayya a fagen nazarin karin harshe, inda marubucin ya nazarci karin harshe na kan iyaka, inda wannan aiki ya nazarci karin harshen yanki wato yankin Zamfara.

 

Abida da wasu (2018) Nazarin Fitattun sigogin karin Hausar Zamfarci. A cikin kundin sun yi bayanin yadda sigogin karin Hausar Zamfarci. A nan wannan aiki yana da kama da binciken da a ke yi, amma a nan za a yi aiki ne a kan Zamfarci da rabe-rabensa.

 

Abbas (2000) a kundin digirinsa na farko da ya gabatar a sashen koyar da harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu Ɗanfodiyo, mai taken “Karin Harshen Hausa na Zamfarci”. A wannan aiki marubucin ya yi ƙoƙarin bayyana yadda karin harshen Zamfarci yake da kuma siffofin da suka bambanta shi da Daidaitacciyar Hausa. Alaƙar aikin da wannan ita ce tarayya a fagen nazarin karin harshen Zamfarci, amma marubucin ya kalli banbancin karin harshen Zamfarci da Daidaitacciyar Hausa ne, amma wannan aiki ya kalleshi ta fuskar rabe-raben karin harshen Zamfarci

 

Sheshe (1986); a kundin digirinsa na farko wanda ya gabatar a sashen koyar da Harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu Ɗanfodiyo, Sakkwato mai taken: Nazarin Lahajar Haɗejanci da Daidaitacciyar Hausa” Wannan aiki ya yi shi ne don fito da bambance bambance a tsakanin Hausar Haɗejanci da Daidaitacciyar Hausa, inda ya raba aikinsa a kan daidaicin furuci da bambancin wasula da ƙirar kalma da jumloli da kuma ma’ana. Alaƙar aikin da wannan ita ce, marubucin ya yi nazarin karin harshen Haɗejanci ne ta fuskar furuci da ƙirar kalma da kuma ginin jimloli, inda wannan aikin ya nazarci karin harshen Zamfarci da rabe-rabensa. Alaƙa ita ce tarayya a nazarin karin harshe.

 

2.5 GUDUMMUWAR AIKI GA ILIMI

Gudummuwar aiki ga ilimi, kasancewar bincike wata hanya ce ta gano ko neman wani abu domin warware wata matsala ko bayar da gudummuwa a wani fagen ilimi na musamman, wannan bincike ne na ilimi wanda zai bayar da gudummuwa ta musamman a fagen ilimi. Daga cikin gudummuwar da wannan bincike zai bayar a fagen ilimi ta haɗa da:

i.                    Samar da abin karatu ga ɗalibai ‘yan gaba da sakandare domin warware wasu matsaloli na karatu kamar jinga ko gabatar da muƙalu da sauransu.

ii.                  Fito da karin harshen Zamfarci a sarari yadda yake da kuma yadda ake yinsa. Haka kuma domin samun sauƙin fahimtar karin harshen ga ma’abota bincike.

 

2.6 TSARIN GABATAR DA AIKI

Tsari a nan yana nufin yadda za a gudanar da aikin domin sauƙaƙawa ga mai karatu. Wannan bincike zai gudana ne cikin babi biyar. Babi na ɗaya shi ne gabatarwa, wanda ya ƙunshi dalilin gudanar da bincike da muhallin bincike da hanyoyin gudanar da bincike. Bugu da ƙari za a yi tsokaci a kan muhimmancin bincike da kuma matsalolin bincike sai kuma daga ƙarshe naɗewa.

Babi na biyu zai yi magana ne a kan bitar ayukkan da suka gabata inda aka mai da hankali a kan ababe muhimmai kamar haka; rubutattun littafai da muƙalu da kundayen bincike. Haka kuma gudummuwar aiki ga ilimi da tsarin gabatar da aiki daga ƙarshe kuma naɗewa.

 

Babi na uku mai suna “kare-karen harshen Hausa”, inda zai yi magana ne a kan ma’anar harshe da kare-karen harshen Hausa. Bugu da ƙari, za a yi tsokaci a kan karin harshen gabas da kuma karin harshen yamma, sai naɗewa.

 

Babi na huɗu mai suna “Zamfara ƙasa” yana magana ne game da ƙasar Zamfara inda zai dubi tarihin Zamfara da karin harshen zamfarci da rabe-raben karin harshen Zamfarci. Daga bisani a yi tsokaci a kan Daidaitacciyar Hausa, ƙarshe naɗewa.

 

Babi na biyar kuwa shi ne kammalawa, inda za a taƙaita aikin sannan shawarwari da kuma ta’arifin wasu kalmomi, sai naɗewa.

 

2.7 NAƊEWA

A wannan babi na biyu mai taken; “Tsarin Gabatar da aiki”. Daga farko ya zo da bitar ayukkan da suka gabata, inda ya kawo rubutattun littafai da muƙaloli da kuma kundayen bincike. Haka zalika gudummuwar aiki ga ilimi daga ƙarshe ya bayyana tsarin yadda za a gabatar da aikin.

Post a Comment

0 Comments