Abu-Ubaida Sani
Jinga da aka gabatar a ajin HAU 817: Hausa Prose Fiction, a Sashen Harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu Danfodiyo, Sakkwato qarqashin jagorancin Dr. Aliya Adamu Ahmad, ranar Talata, 7 ga watan Mayu, 2019
1.0 Gabatarwa
Manufar
wannan takarda ita ce tattaro ma’anonin da masana daban-daban suka ba wa kalmar
zube (a bagiren adabi) “zube.” Ba burin takardan ne ta yi sharhi ko qarin
bayani dangane da ma’anonin ba. A maimakon haka, za a rattabo su ne kawai
tamkar yadda masanan suka samar da su cikin rubuce-rubucen da suka gudanar a
matakan ilimi daban-daban. Aikin zai jero ma’anonin na zube ta bin shekarun da
aka samar da kowanne. Ma’ana ke nan, za a jero su daga wanda ya fi tsufa zuwa
wanda ya fi sabunta.
1.1
Ma’anar Zube Daga Bakin Masana
Xangambo (1984 :9) ya ba da ma’anar
zube da cewa: “zube shi ne duk wani rubutu ko wata wallafa da ba waḱa ba ce kuma ba wasan kwaikwaiyo ba ne.”
“Zube shi ne tsagwaron rubutu kai tsaye
wanda aka yi shi cikin shafi ko shafuka da sakin layi daban-daban, a rubuce ko
a magance” (Mukhtar, 2004:11).
Almajir, (2014: 2) ya bayyana cewa:
“Zube zance ne da ake faxarsa ko a rubuce ko a magance wanda yake nuni ga wani
abu na rayuwa ta zahiri. Yakan iya zama gaskiya ko qarya.”
A wata ma’anar kuwa, “zube labari ne da
marubuci ko mawallafi ya shirya da ka sannan ya rattaba” (Magaji, 1982 a cikin
Almajir 2014: 2).
A ra’ayin Bazar, (2015: 95): “Abin da
ake nufi da zube shi ne rubutu irin na littattafan qagaggun labarai. Shi irin
wannan rubutu ya sha bamban da na tsarin waqa ko wasan kwaikwayo ta fuskar zubi
da tsari da salon rubuta su.”
Maigidan
Sama, (2017: 1) ya rawaito Mukhtar, (2002) inda yake ba da ma’anar kalmar da
cewa: “Zube na nufin rubutun da ba waƙa
ba, ba kuma wasan kwaikwayo ba. Idan an ce Zube ana nufin tsagwaron rubutu ne
kai tsaye wanda aka yi shi cikin shafi ko shafuka da sakin tayi daban-daban, a
rubuce ko a maganance, wato ta hanyar magana.”
Mukhtar
(1985) ya kawo ma’anar zube kamar haka: “Zube
wani irin zance ne wanda ake faɗansa da baka ko kuma a
rubuce wanda yake bayyana yiwuwar wata al’amari, wanda zai iya faruwa a zahiri,
amma bai faru ba, ko kuma ba zai taɓa
faruwa ba” (Maigidan Sama, 2017: 1).
RI,[1]
(2019: 1) ya ba da ma’anar rubutun zube da cewa: “Rubutun zube, ɗaya ne daga cikin muhimman na’ukan adabin zamani.
Shi ne ma kusan rubutun da aka fi yi, abu ne da ya haɗiye abubuwan da suka haɗa da rubututaccen labari, tatsuniya, karin magana
da sauran makamantansu kamar yadda za a gani a wannan rubutu.”
A
shafin Vocabulary,
(2019:1) an ba da ma’anar zube ta turanci da cewa: “Prose is so-called "ordinary writing" — made up of sentences
and paragraphs, without any metrical (or rhyming) structure.” Fassara: Ana kiran zube da suna “rubutun yau da kullum wanda ya qunshi
jimloli ba tare da wani rauji ko tsari na musamman ba.
An
ba da wata ma’anar mai kama da wannan a cikin wani shawararren qamusun
Ingilishi da ke kan intanet.[2]
An ba da ma’anar ne cikin harshen Ingilishi da cewa: “The ordinary form of
spoken or written language, without metrical structure, as distinguished from
poetry or verse.” Fassara: Hanyar rubutu a harshe na yau da kullum ba tare da
qayyadadden zubin layuka ba (irin na waqa), wanda hakan ya bambanta shi da
waqa.
A
cikin qamusun Inglishi mai suna Oxford
Dictionary an kawo ma’anar zube (cikin Ingilishi) da cewa: “Written or spoken
language in its ordinary form, without metrical structure.”[3]
Fassara: Wanyar rubutu ko magana a
harshe na yau da kullum wanda ba ya xauke da tsarin layuka irin na waqa.
1.2
Kammalawa
Haqiqa
vangaren adabin Hausa na “zube” ya samu tagomashi. Masana da manazarta
daban-daban sun tofa albarkacin bakinsu a wannan fage. Yayin da aka yi la’akari
da ma’anonin da masanan ke bayarwa, za a tarar da cewa kusan dukansu na komawa
ne zuwa ga ma’ana guda, wato labari da ake bayarwa da baka ko ake gabatar da
shi a rubuce, wanda kuma ke da siga da tsari da ta bambanta da na wasan
kwaikwayo da kuma waqa.
Manazarta
Almajir,
T. S. (2014). Furucin Kwalliya a Hausa: Byanainsu da Muhimmancinsu Cikin
Rubutun Zube. An xauko ranar 6 ga watan Mayu, shekarar 2019 daga: www.academia.edu
Bazar,
M. A. (2015). Nazarin Jirwayen Karuwanci a Wasu Rubutattun Adabin Hausa. Kundin
digiri na biyu wanda aka gabatar a Sashen Harsunan Nijeriya, Jami’ar Usmanu
Danfodiyo, Sakkwato.
Xangambo,
A. (1984). Rabe-Raben Adabin Hausa da
Muhammancinsu ga Rayuwar Hausawa. Kano: Triumph Publishing Company.
Magaji,
A. (1982). Tasirin Adabin Baka a kan Rubutattun qagaggun Labarai, Kundin Digiri
na Biyu, Kano: Jami’ar Bayero.
Maigidan
Sama, (2017). Tarihin samuwar rubutatun ƙagaggun labarai na
Hausa. An xauko ranar 6 ga watan Mayu, shekarar 2019 daga: https://www.bakandamiya.com/blogs/865/255
/tarihin-samuwar-rubutatun-kagaggun-labarai-na-hausa
Malumfashi,
I.A. (2009:31), Adabin Abubakar Imam, Garkuwa Media Service LMD Sokoto
Mukhtar,
I. (2004). Jagoran Nazarin Qagaggun
Labarai. Kano: Benchmark Publishers Limited.
RI,
(2019). Rubutun Zube. An xauko ranar 6 ga watan Mayu, shekarar 2019 daga: http://rumbunilimi.com.ng/HausaRubutunZube.html
Vocabulary, (2019:1). Prose.
An xauko ranar 6 ga watan Mayu, shekarar 2019 daga https://www.vocabulary.com/dictionary/prose
0 Comments
ENGLISH: You are warmly invited to share your comments or ask questions regarding this post or related topics of interest. Your feedback serves as evidence of your appreciation for our hard work and ongoing efforts to sustain this extensive and informative blog. We value your input and engagement.
HAUSA: Kuna iya rubuto mana tsokaci ko tambayoyi a ƙasa. Tsokacinku game da abubuwan da muke ɗorawa shi zai tabbatar mana cewa mutane suna amfana da wannan ƙoƙari da muke yi na tattaro muku ɗimbin ilimummuka a wannan kafar intanet.